De grenzen van het huidige stedenbouwkundigplan zijn door de groei van De Uithof zo ongeveer bereikt. Het Utrecht Science Park (USP) heeft enkele vergaande ingrepen nodig, vindt Wim Bouwhuijzen, architect/ontwikkelaar en zelfbenoemd ‘Uithofplanner’: bouw een treinstation, graaf een roeibaan en leg een geluidswal aan.
Door Gerard Rutten
Na zo’n tien jaar elders gewerkt te hebben bezocht Wim Bouwhuijzen vorig jaar weer eens De Uithof. Hij zag dat er veel gebouwd was, maar er is alleen voortgeborduurd op het bestaande concept. De grenzen zijn bereikt en er vinden geen vernieuwende dingen plaats. ‘Dat loopt een keer vast’, constateert de 50-jarige voormalige manager Huisvestingsprojecten en waarnemend directeur Bouw van de Universiteit Utrecht (UU).
Om zijn kennis en zijn inzichten te delen, startte hij het twitteraccount @uithof_utrecht, zette een aantal vergaande ingrepen – al dan niet zelf bedacht – op een rij en ontwikkelde zo het concept Uithof 3.0. Er zijn inmiddels veelbelovende gesprekken geweest met vertegenwoordigers van de UU, de provincie, Vrienden van Amelisweerd en een wethouder van de gemeente Utrecht. ‘Hiermee wordt De Uithof een stuk aantrekkelijker en leefbaarder.’
Dagelijks bezoeken zo’n 70.000 mensen De Uithof en uit onderzoek van Stichting USP blijkt dit mogelijk op te kunnen lopen tot 200.000 personen, vertelt Bouwhuijzen.
Maar waar kan er uitgebreid worden? ‘Het meest voor de hand liggend: de weilanden die nu voor veeteelt gebruikt worden,’ oppert hij. De meeste dieren van de Faculteit Diergeneeskunde verblijven binnen. De schaapjes in het gras zien er schattig uit, maar hebben nauwelijks een functie. ‘De weilanden worden slechts gebruikt voor hooi en om de gierkar erover uit te rijden. Dat heeft weinig met natuurlijk groen te maken.’
Hij vervolgt: ‘Het is vanzelfsprekend om op deze landbouwgronden te bouwen voor onderwijs, onderzoek en woningen voor studenten en starters. Daarnaast kun je ze toegankelijk maken voor recreatie door er bijvoorbeeld parkjes aan te leggen.’
‘Verplaats recreatiezones naar de randen’
Het toenemende verkeer dat over de Heidelberglaan dendert (bussen, auto’s en straks de tram) gaat ten koste van de leefbaarheid en de bewegingsvrijheid van voetgangers van dit centrum van De Uithof. Bouwhuijzen: ‘Daarom zeg ik: bestem de Heidelberglaan als centrale verkeersader en verplaats de recreatiezones naar de randen van De Uithof: de Leuvenlaan aan de kant van de Botanische Tuinen en de Toulouselaan aan de kant van Amelisweerd. Daar kunnen mensen wandelen, elkaar ontmoeten en recreëren zonder last te hebben van het voortrazend verkeer.’
Dit plan komt overeen met het idee van de universiteit om de ingang van de Botanische Tuinen te verplaatsen van de huidige zijkant naar de Leuvenlaan, tegenover het Educatorium. In deze strook zou dan een levendig centrum moeten ontstaan, met horeca en winkels. ‘Dat kregen we eerder niet voor elkaar, maar misschien is de tijd er nu rijp voor.’
‘Bouw een treinstation bij De Uithof’
Het lijkt een erg wild plan maar volgens Bouwhuijzen is het haalbaar: een station nabij De Uithof, achter het nieuwe gebouw van het RIVM. ‘De toename van de mobiliteit is hierdoor op te lossen. Het kan een alternatief zijn voor de geplande verbreding van de A27, waar veel bedenkingen tegen zijn’, zegt hij.
‘Het station kan gebouwd worden op de overkapping van de A27 en het spoor kan gedeeltelijk doorlopen op betonnen palen boven de snelweg en aansluiten op de bestaande spoorweg Utrecht CS-Arnhem/Nijmegen. Aansluiting richting Hilversum en Amersfoort is dan ook mogelijk. Vanaf Station Utrecht Science Park lopen de reizigers dan via een boulevard zo De Uithof op.
‘Plaats een geluidswal bij de Botanische Tuinen’
De serene rust in de Botanische Tuinen wordt wreed verstoord door het voortrazende verkeer van de nabijgelegen snelwegen. ‘Een gesprek voeren op normale toon wordt overstemd door verkeerslawaai’, stelt de Uithofplanner.
‘Dus moet er een flinke geluidswal komen. Zo hoog mogelijk, liefst dertig meter. Daar kunnen planten op groeien die fijnstof afvangen en hij kan bekleed worden met zonnecollectoren.’ De vele kubieke meters grond die daarvoor nodig is, kan relatief goedkoop worden verkregen door in De Uithof een roeibaan uit te graven.’
‘Graaf een “Olympische” roeibaan’
De studentenroeiverenigingen Triton en Orca oefenen sinds jaar en dag op het Merwedekanaal. Maar het wordt daar steeds drukker en de gemeente heeft plannen de zone te herontwikkelen: dat zal de recreatievaart stimuleren. Zo komen de roeiers in de knel. Zij zoeken vergeefs al enige tijd naar een alternatief voor het Merwedekanaal en een deel wijkt tijdelijk uit naar Vianen. In het grijze verleden is al eens gekscherend geopperd om een roeibaan in De Uithof te situeren, maar nu heeft de universiteit dit idee serieus in onderzoek.
‘Ik heb uitgezocht wat er allemaal bij komt kijken’, zegt Bouwhuijzen. ‘Zo’n baan is 2100 meter lang en 150 meter breed zodat er internationale wedstrijden gehouden kunnen worden. Het geheel is fantastisch in te passen op de huidige weilanden achter de Toulouselaan, op de grens van De Uithof en Amelisweerd. De baan kan deels gefinancierd worden door het budget voor compenserende maatregelen als Rijkswaterstaat de A27 wil verbreden.’
‘Verhuis Olympos naar zuid/westkant’
Het sportcentrum Olympos zou in de plannen van de architect/ontwikkelaar van de huidige locatie in het noordoosten kunnen verhuizen naar de zuidwestkant van De Uithof, tussen het nieuwe RIVM en de Cambridgeflat.
De gronden die vrijkomen kunnen aardig wat geld opleveren, stelt Bouwhuijzen. ‘Deze locatie bevindt zich naast de snelweg en daar willen bedrijven zich graag vestigen. Op die plek is zeker plaats voor zeven gebouwen die vergelijkbaar zijn met de naastgelegen nieuwbouw van Danone. Met het geld dat hiermee wordt opgehaald, kunnen de verhuizing, nieuwe panden en velden van Olympos worden bekostigd. En dan blijft er nog geld over voor andere ingrepen om de leefbaarheid te verbeteren.’
Zo vormen Olympos en de roeibaan een sport-as aan de westkant van het centrum van De Uithof. ‘Het vormt een nieuwe rand van de stad waar cafés en restaurants met terrassen kunnen ontstaan. Dat lijkt mij toch aardiger dan een terras aan de trambaan.’
Wim Bouwhuijzen: ‘Uithof is rode draad in mijn leven’
‘De Uithof is de rode draad die in verschillende periodes in mijn leven terugkomt’, zegt Wim Bouwhuijzen, architect/ontwikkelaar en onbezoldigd Uithofplanner. De eerste herinnering gaat terug toen hij vier jaar was, vertelt hij. Zijn vader was bedrijfsleider bij bouwbedrijf Bredero en hij liep geregeld aan zijn hand door de drassige polder. Bredero bouwde begin jaren zestig de Faculteit Diergeneeskunde, een van de eerste gebouwen in De Uithof. Vanaf zijn vijftiende jaar werkte hij er naast zijn schoolopleiding bij als bouwvakker en stortte nog beton voor de collegezalen van het Academisch Ziekenhuis Utrecht (onderdeel van UMC Utrecht), dat in 1989 naar De Uithof verhuisde.
Als jonge architect tekende hij nog mee aan een laboratorium naast het Wentgebouw. In 2001 kon hij zich fulltime bemoeien met de bouwplannen in De Uithof toen hij als procesmanager Huisvestingsprojecten bij de UU in dienst trad. In die tijd werd het Hijmans van den Berggebouw voor het biomedisch cluster van de UU gerealiseerd, dat in 2007 de prestigieuze Rietveldprijs won. Later werd de Amsterdamse campus Roeterseiland onder zijn leiding als programmamanager Huisvestingsontwikkeling bij de Universiteit van Amsterdam herontwikkeld. Terug in Utrecht jeuken zijn handen om De Uithof aan te pakken.
