De HU komt een heel eind met de plotselinge invoering van afstandsonderwijs. Dat verwacht Esther van der Stappen, docent bij HBO-ICT en onderzoeker bij het Kenniscentrum Leren en Innoveren. ‘Maar we kunnen niet dezelfde kwaliteit leveren als wanneer we drie maanden voorbereidingstijd hadden gehad. Dat moeten we ook erkennen.’
De opleiding HBO-ICT was al voor het uitbreken van de coronacrisis vergevorderd met digitalisering van het onderwijs. Zo was ze als eerste volledig over op online platform Canvas, dat vanaf 2018 gefaseerd op de HU is ingevoerd.
Op de digitale leeromgeving plaatsen docenten lesstof, video’s en oefentoetsen. Studenten werken er gezamenlijk aan opdrachten. ‘Dat maakt de overgang op online onderwijs nu een stuk gemakkelijker’, signaleert Van der Stappen. De lesstof en opdrachten staat op één plek bij elkaar en zowel studenten en docenten zijn er mee vertrouwd. ‘En het docententeam is digitaal vaardig.’
Traditionele hoorcollege
Van der Stappen is niet alleen docent bij HBO-ICT, ze geeft ook leiding aan de onderzoeksgroep Digitale Innovatie in het Onderwijs van het lectoraat Betekenisvol Digitaal Innoveren. Ze ziet dat de HU de laatste jaren grotendeels overgestapt is op andere onderwijsvormen en de daarbij behorende didactiek.
‘Het traditionele hoorcollege bestaat hier nauwelijks meer’, vervolgt ze. Het massaal opnemen en streamen van hoorcolleges ligt dus niet voor de hand. Beter is het om bestaande interactieve werkvormen verder te digitaliseren.
‘Ik denk dat wij als HU al heel ver zijn met interactieve werkvormen, met online coachen van leerteams en het geven van feedback’, zegt ze. Bij bijvoorbeeld het Instituut Archimedes, Instituut voor Media en Instituut for Design & Engineering zijn ze ook al heel ver met digitalisering, weet Van der Stappen.
Platform voor gamers
Voor online leren bestaan er legio mogelijkheden, blijkt uit een blik op digitale.hu.nl. Canvas, MS Teams, online systemen voor stages (OnStage en de Stage-App), een digitaal toetssysteem (TestVision) en een digitale box voor het inleveren van opdrachten (Gradework). Daarbij zijn er veel alternatieven met Whats App, YouTube, Skype, Zoom (dat laatste raadt de HU af) en allerlei andere sociale media.
‘De HU is al heel ver met interactieve werkvormen en online coachen van leerteams en het geven van feedback’
Studenten HBO-ICT knutselen ook graag zelf, zegt de docent. Nadat bekend werd dat het onderwijs in de HU-gebouwen stopte, zetten zij direct een Discord-server op, een communicatieplatform voor gamers. Studenten en docenten gebruiken het systeem nu met succes.
Minder digivaardige collega’s
‘Simpel beginnen en gedurende de rit kijken wat we kunnen verbeteren’, geeft ze mee als tip voor de minder digivaardige collega’s. Wat moeten zij wel doen en wat juist niet?
Van der Stappen: ‘Begin met Canvas, MS Teams en andere tools die er al zijn. En kijk later of je zaken beter kan ontwerpen. Vind niet elke keer zelf het wiel uit: ga niet alles zelf uitvinden, want misschien bestaan zulke fimpjes of werkvormen al. Dat scheelt een hoop energie. Wissel ervaringen uit van wat werkt en wat niet.’
Met het afstandsonderwijs komt de hogeschool een heel eind, denkt ook Van der Stappen. ‘Maar we moeten erkennen dat we niet dezelfde kwaliteit kunnen leveren als wanneer we drie maanden voorbereidingstijd hadden gehad’, nuanceert ze. ‘Goed afstandsonderwijs vraagt een doordacht ontwerp. We moeten realistisch zijn dat we dit nu niet kunnen bieden. De studenten weten ook dat veel met haast opgezet moet worden. We moeten onszelf niet te hoge verwachtingen opleggen en de kennis die we opdoen gebruiken om het steeds beter te doen.’
‘Schep niet te hoge verwachtingen voor jezelf, je collega’s en studenten’
Dat het college van bestuur zegt dat het onderwijs zoveel mogelijk via het bestaande rooster moet lopen, snapt zij wel. Het geeft enig houvast. Docenten kunnen studiestof opgeven en op de ingeroosterde tijd beschikbaar zijn voor vragen van studenten. Een meevaller is dat opleidingen de kans hebben zich te ontdoen van knellende roosterproblemen. Het onderwijs dat HBO-ICT op vrijdagavond geeft vanwege het ontbreken van lokalen kan weer naar overdag verhuizen.
Interactie van studenten
Het afstandsonderwijs kan het reguliere onderwijs niet helemaal vervangen, is haar overtuiging. De laboratoria bij technische opleidingen en practica met mensen bij Fysiotherapie en Verpleegkunde spreken voor zich. Maar er is meer. Van der Stappen: ‘Het gaat om het zien van je studenten, de non-verbale feedback, de interactie van studenten onderling. Docenten en studenten missen de informele gesprekken want we gaan online vaak meteen to the point. Die aspecten verlies je geheel of gedeeltelijk. We gaan die fysieke aspecten steeds meer waarderen.’
Daar staat tegenover dat we in toekomstige situaties eerder naar online mogelijkheden grijpen, denkt zij. ‘Want we weten nu beter hoe dat moet. We maken aan de HU een grote stap met de digitale vaardigheden van docenten, denk ik. Sommige zaken waarvan we dachten dat het onmogelijk was, blijken ineens wel te kunnen. We zullen bijvoorbeeld meer online vergaderen. We zien straks meer de mogelijkheden van online. Maar het kan ook zijn dat de ingezette digitalisering sommige opleidingen remt om ermee door te gaan omdat ze het een drama vonden, bijvoorbeeld door technische problemen.’
Bizarre omstandigheden
Eén belangrijk aspect van het verplicht thuiswerken wil ze nog noemen: ouders werken thuis, kinderen moeten opdrachten van school uitvoeren. Soms beschikken huishoudens over te weinig computers, of tafels. ‘Ik zit nu op een bed omdat er niet voldoende bureaus zijn voor alle vier de bewoners die iets moeten doen. Dus het is niet alleen een technische en didactische uitdaging om afstandsonderwijs op te zetten. Er komt nog bij dat we werken onder bizarre omstandigheden. Dat is een extra complicerende factor. Daarom zeg ik: schep niet te hoge verwachtingen voor jezelf, je collega’s en studenten.’
Op MS Teams is een HU-community Online Onderwijs opgericht met een dagelijks ‘inlogspreekuur’ voor vragen.
