Op 5 november zijn de Amerikaanse verkiezingen. Wat trekt ons als Nederlanders zo aan in de Amerikaanse politiek? En welke invloed hebben de verkiezingen op ons? Sam du Mosch sprak met Eerste Kamerlid en Amerikakenner Koen Petersen over de race om het Witte Huis die ons allemaal bezighoudt.
Trump is voor de derde keer kandidaat en Harris hoopt de eerste vrouwelijke president te worden. De uitslag kan totaal verschillende koersen voor de wereld teweeg brengen.
Sam du Mosch was afgelopen twee jaar de organisator van de befaamde Amerika-bijeenkomsten Political Junkies aan de HU. Als verse alumnus staat hij nog één keer stil bij de verkiezingskoorts.
De Amerikaanse verkiezingen houden ook Nederland bezig, vooral gezien de conflicten in Israël en Oekraïne. Wat zou een herverkiezing van Trump betekenen voor deze kwesties?
‘Trump kan onverwachts handelen, maar in het Midden-Oosten sloot hij de Abraham-akkoorden, wat Israël dichter bij Arabische staten bracht. De Republikeinen zijn pro-Israël, terwijl de Democraten de humanitaire situatie in Gaza meewegen. Beide partijen zouden echter de steun aan Israël niet stoppen. Wat Oekraïne betreft, ligt het gecompliceerder. Biden blijft steunen, maar Trump heeft gezegd binnen 24 uur een deal te sluiten, wat niet per se positief is voor Oekraïne.’
Zijn de zorgen dat Trump uit de NAVO stapt of Oekraïne minder zal steunen, terecht zijn?
‘Europa wil door met steun, maar zonder de Amerikaanse hulp in wapens en financiën wordt het lastig. De rol van Amerika blijft cruciaal, en het is inderdaad onzeker hoe Trump dat zou aanpakken.’
Nederland en polarisatie
Waarom zijn Nederlanders zo betrokken bij de Amerikaanse politiek?
‘Dat is al decennia zo. De verkiezingen in Amerika worden als een wedstrijd gepresenteerd, wat ze aantrekkelijk maakt. Daarnaast is Amerika cultureel belangrijk voor ons door films, muziek en meer. Die culturele aanwezigheid, gecombineerd met het competitie-element, verklaart onze interesse.’
Ziet u parallellen in polarisatie tussen Nederland en Amerika, bijvoorbeeld wat betreft de manier van het debat voeren en het meer mainstream worden van complottheorieën?
‘Polarisatie komt door social media. Dat zie je overal, ook in landen als Frankrijk en Engeland. Social media maken het gemakkelijker om anoniem mee te doen aan discussies, vaak op een harde en persoonlijke manier.’
Als Eerste Kamerlid, merkt u ook dat die polarisatie sterker is geworden?
‘In de Eerste Kamer blijft het debat inhoudelijk, zonder persoonlijke aanvallen. Dat is mooi om te zien en toont aan dat het kan, zeker omdat de Eerste Kamer relatief in de luwte opereert.’
Trump en Harris
Trump is hier in Nederland impopulair, maar krijgt in Amerika veel steun. Hoe verklaart u dat?
‘Nederland steunt traditioneel de Democraten, ook omdat de media vaak negatief berichten over de Republikeinen. Daarnaast ligt het politieke midden in Nederland dichter bij de Democraten. Amerikanen hebben meer behoefte aan conservatiever beleid.’
Als we naar Kamala Harris kijken, zij was in peilingen gedurende haar vicepresidentschap impopulair. Waarom is dat zo? En waardoor is zij nu plots populairder nadat Biden zich terugtrok?
‘Vicepresidenten zijn zelden populair doordat ze zich niet openlijk kunnen onderscheiden van de president. Ze hebben een ondankbare rol en worden zelden als opvolger gekozen.
Je zag ook dat Harris, met haar achtergrond als senator voor – en afkomstig uit Californië, die staat heel erg vertegenwoordigde, ook in de onderwerpen die ze onder de aandacht bracht en de manier waarop ze politiek bedreef. Dat is niet wat er bij een groter gedeelte van de Amerikaanse bevolking speelt, dus daar heeft ze denk ik ook wel moeite mee gehad. Nu doet ze het echter knapper dan menigeen had verwacht.
Ik ben zelf ook verrast. Ze doet het als kandidaat beter dan voorzien, want ze heeft de afgelopen jaren blijkbaar aangevoeld hoe ze zich breder moet presenteren aan de Amerikaanse kiezers. Daarin speelt haar ervaring als vicepresident een rol. Dat is een andere positie dan een senator uit Californië. Ze is niet langer een symbool van één staat, maar van heel Amerika, en dat helpt haar nu, denk ik.’
Verkiezingsthema’s
Is Harris de beste kandidaat tegen Trump, of hadden andere Democraten ook kandidaat moeten worden?
‘Het blijft speculeren. Harris heeft ervaring en naamsbekendheid, maar een gouverneur uit een “blue-collar”-staat, een staat met veel mensen met zware beroepen, had misschien ook een kans gehad. Als Harris wint, is ze een briljante keuze. Verliest ze, dan komt de discussie op gang dat er meer kandidaten hadden moeten zijn.’
Wat wordt het belangrijkste thema in deze verkiezingen?
‘Inflatie en immigratie. Voor vrouwen in de suburbs blijft abortus een belangrijk thema. De keuze wordt tussen het beleid van Trump en het stabielere imago van Harris.’
Is volgens u de kritiek terecht dat onduidelijk is waar Harris echt voor staat omdat ze op meerdere onderwerpen van behoorlijk links naar gematigder is opgeschoven?
‘Het is inderdaad onduidelijk waar ze voor staat, en als ze van standpunt verandert, legt ze niet uit waarom. Bijvoorbeeld, ze was tegen strafrechtelijke vervolging van illegale immigranten, nu is ze ervoor, zonder uitleg. Dat maakt haar onbetrouwbaar in de ogen van mensen. Mike Johnson, de Speaker of the House, pakte dat anders aan en legde uit waarom hij van standpunt was veranderd toen hij Speaker werd en nieuwe informatie kreeg. Dat geeft kiezers vertrouwen omdat het transparant is.’
Hoe verklaart u dat Trump ondanks 6 januari nog zo’n grote aanhang heeft?
‘Trump heeft een cultachtige band met zijn achterban, iets ongekends in de Amerikaanse geschiedenis. Het wantrouwen in de media speelt hierin ook een rol: slechts 25 procent van de Amerikanen vertrouwt de media, dus als die slecht over hem of goed over Biden berichten, is dat niet iets wat veel Amerikanen geloven.’
Hoe ziet u de toekomst van de partijen, ongeacht wie wint?
‘Democraten hebben een “big tent”-benadering waarin iedereen zich welkom moet voelen. Dat kan tot spanningen leiden tussen verschillende groepen, zeker als bepaalde groepen zich niet meer kunnen vinden in de koers. Republikeinen hebben slim ingespeeld op anti-elite en anti-woke sentimenten. Ik denk dat ze daardoor een breder electoraat kunnen aanspreken en ook de blue-collar voter kunnen werven die vroeger op Democraten stemden.’
Kunnen de Democraten de blue-collar voters terugwinnen?
‘Zolang ze politieke correctheid en woke belangrijk blijven, wordt dat moeilijk. Veel Amerikanen maken zich meer zorgen om basiszaken zoals energiekosten, en vinden dat de Democraten daar te weinig aandacht aan geven.’
