‘Poten af van de stufi’, scandeerden demonstrerende SP-jongeren vorige week in Amsterdam. Maar wie denkt dat de Socialistische Partij miljarden wil investeren in hoger onderwijs, vergist zich. ‘We moeten realistisch blijven’, zegt kamerlid Jasper van Dijk.
Als het aan de SP ligt gaan de banken en de hogere inkomens opdraaien voor de instandhouding van de basisbeurs en het betaalbaar houden van het collegegeld. ‘De banken hebben de financiële crisis veroorzaakt en niet de studenten’, stelt Van Dijk. Maar gouden bergen gaat de ‘bankenheffing’ het onderwijs niet opleveren. Volgens het Centraal Planbureau wil de SP tot 2015 bij elkaar 1,3 miljard euro investeren in het totale onderwijs, minus zeshonderd miljoen euro aan ‘ombuigingen’ op bureaucratie en management.
Wat gaat het hoger onderwijs erop vooruit?
‘We verhogen de aanvullende beurs voor studenten uit minder draagkrachtige gezinnen met honderd miljoen. Per student zo’n 450 euro per jaar extra. Ook steken we in totaal vierhonderd miljoen euro in betere arbeidsvoorwaarden voor leraren. Daar profiteren docenten in het hoger onderwijs van mee. Verder trekken we veertig miljoen extra uit voor onderzoek. Het behoud van de studiefinanciering zou je ook als investering in de toegankelijkheid kunnen beschouwen. Maar dat ziet het CPB anders.’
De commissie-Veerman en het Innovatieplatform claimen één tot zes miljard extra voor het hoger onderwijs en onderzoek. Waarom de SP dan niet?
‘Die zes miljard euro moet het einddoel zijn wil Nederland opschuiven naar de top vijf van kenniseconomieën. Maar geen van de partijen die de motie-Hamer ondersteunt, heeft zoveel geld geïnvesteerd. Als we tegelijk zien dat bijvoorbeeld de eigen bijdrage in de zorg met 200 tot 600 euro dreigt te worden verhoogd, dan moeten we wel realistisch blijven. Wij zijn geen Sinterklaas. Onze financiële man Ewout Irrgang heeft een verkiezingsprogramma gemaakt met een oerdegelijke onderbouwing. Op termijn kan het bedrag voor onderwijs verhoogd worden, maar de SP geeft geen geld uit dat er niet is.’
Wat vindt u van het CDA-idee om trage studenten het instellingscollegegeld te vragen?
‘Dat is een onthutsend botte bezuinigingsmaatregel. Natuurlijk vinden we dat studenten zoveel mogelijk moeten worden uitgedaagd. Maar bij de TU Eindhoven waar ik laatst was, doet momenteel de helft van de studenten langer dan zes jaar over zijn opleiding. Zij krijgen van het CDA de keuze om te stoppen met studeren of een collegegeld van duizenden euro’s te betalen. Die keuze is mede afhankelijk van de inhoud van je portemonnee en dat vinden wij verkeerd. En of studenten daadwerkelijk sneller gaan studeren betwijfel ik. Er zit allang een prikkel in de studiefinanciering, want je hebt maar vier of vijf jaar beurs.’
Maar wat is er op tegen om goed verdienende hoogopgeleiden meer te laten terugbetalen voor hun studie?
‘Wij willen alle veelverdieners meer belasting laten betalen. Bovendien profiteert iedereen van hoger opgeleiden. Ook de slager op de hoek, die van de PvdA en van GroenLinks niet zou moeten meebetalen aan het hoger onderwijs. Wij vinden dat raar. Zij willen toch ook een goede huisarts of advocaat, en een betaalbare opleiding voor hun eigen kinderen? En is het omgekeerd niet veel vreemder wanneer een huisarts meer belasting zou moeten betalen dan een rijke huizeneigenaar die studenten uitmelkt, maar geen hogere opleiding heeft gevolgd?’
‘Dit heeft alles te maken met de individualistische tijdgeest en het ieder-voor-zich-denken. Als dat doorzet, worden straks de zorgtoeslag, de kinderbijslag, fietspaden, bibliotheken, kunst & cultuur ook alleen betaald door de mensen die er gebruik van maken. Straks komt het nog zover dat een huisarts of advocaat niet meer wil meebetalen aan de wao-uitkering van de slager. Wij zien liever dat er collectief wordt besloten waar Nederlanders aan mee moeten betalen.’
Hein Cuppen (HOP)
Dit is de vijfde aflevering van een serie interviews met kopstukken van politieke partijen in verband met de verkiezingen op 9 juni. Voor de andere artikelen klik hier.
