Digital Twins worden steeds meer gebruikt. Hoe gebruik je ze verantwoord? Docent John van Meerten kreeg een beurs om daar onderzoek naar te doen.
Stel, je wilt weten wat er gebeurt als je een rij bomen weghaalt. In het echt gaat dat niet zomaar, maar in die digitale kopie is dat zo gedaan. Met een Digital Twin kan je allerlei scenario’s uitvoeren en de effecten daarvan bekijken, voordat je ze in het echt uitvoert. Klinkt simpel, is het niet.
John van Meerten werkte eerst als politieagent en later bij Eneco als projectleider. ‘Ik haalde daar geen plezier uit. Toen ik de dertig naderde, gooide ik het roer om en meldde me aan voor de bacheloropleiding hbo-ict Business IT & Management aan de HU.’
Tijdens het eerste jaar vroeg een co-promotor of hij een parttimebaan als onderzoeksassistent zag zitten. ‘Daar zei ik natuurlijk geen nee tegen.’ Na zijn diploma bleef hij, als docent.
Ethiek en technologie
Van Meerten: ‘Het was het beste van twee werelden. Aan de ene kant kon ik lesgeven, iets wat ik al van kleins af aan wilde. Aan de andere kant kon ik onderzoek doen. En toch wilde ik nog meer. Ik meldde me aan voor de Master of Informatics- Applied Data Science, ook aan de HU. Eenmaal afgestudeerd besloot ik een onderzoeksvoorstel te schrijven over het verband tussen Digital Twins en publieke waarden.’
Een Digital Twin is een digitale representatie van een object of systeem. Dit kan variëren van een gebouw tot een complete stad. De ideale situatie is een Digital Twin waarin real-time wisselwerking plaatsvindt tussen de fysieke en digitale wereld via allerlei sensoren en datastromen. Dit maakt het mogelijk om ontwikkelingen in de fysieke omgeving direct terug te koppelen naar de Digital Twin.
Van Meerten was altijd al geïnteresseerd in de relatie tussen ethiek en technologie. ‘Hoe gebruik je ze op een verantwoorde manier en wat ís een verantwoorde manier precies? Wanneer ik bijvoorbeeld AI gebruik, probeer ik me af te vragen: doe ik dit uit luiheid? Tijd besparen is prima. Maar als ik geen idee heb wat ik eigenlijk vraag en de resultaten klakkeloos kopieer, waar ben ik dan mee bezig? Digital Twins lenen zich perfect voor dit onderwerp, omdat er veel ethiek bij komt kijken.’
Een beurs
Waarom kreeg je een beurs?
‘Die krijg je inderdaad niet zomaar. Het nam negen maanden in beslag. Eerst moet je een team verzamelen dat bestaat uit een begeleider, co-promotor en promotor. Vervolgens geef je je op voor een van de verschillende beurzen, waarbij de lerarenbeurs voor mij als docent het interessantst was. In mijn onderzoeksvoorstel moest ik het onderzoek niet alleen uitgebreid beschrijven, maar ook laten zien wat de wetenschappelijke en maatschappelijke impact ervan zou zijn. Daarnaast moest het onderwijs er ook iets aan hebben.’
Er werden 34 mensen uitgenodigd om hun onderzoek te verdedigen. Van Meerten: ‘Dat was precies zoals je je voorstelt: in je eentje aan een U-vormige tafel tegenover een bonte verzameling van basisschooldocenten tot professoren. Die voelen je stevig aan de tand: wat wil je met het onderzoek bereiken, wat zijn de mogelijke gevaren? Uiteindelijk kregen er 23 een beurs voor hun promotieonderzoek en mocht ik aan de slag bij de Open Universiteit.’
Een hulpmiddel
Zijn Digital Twins een wondermiddel?
‘Ze hebben die potentie. Veel organisaties en overheden willen er graag mee werken, maar zaken moeten goed op orde zijn. De stakeholders moeten de bekwaamheid hebben om de technologie juist in te zetten en de kwaliteit van de data die wordt gebruikt moet op orde zijn.’
Een ander probleem met dit soort technologieën is dat ze vaak schuren met publieke waarden. Een daarvan is volgens Van Meerten transparantie. Weet de burger welke data een Digital Twin gebruikt? En wat als uit de Digital Twin blijkt dat een reeks nieuwe parkeerplekken op de Heidelberglaan gunstig is voor de bereikbaarheid van de campus? Die uitkomst druist dan misschien in tegen de waarde van een leefbare omgeving.
Van Meerten: ‘Met mijn onderzoek ontwikkel ik een framework waarmee overheden kunnen valideren in hoeverre de gebruikte of te gebruiken Digital Twins voldoen aan dit soort publieke waarden. Ze krijgen dan een validatierapport dat per publieke waarde beschrijft in hoeverre een Digital Twin eraan voldoet en welke verbeterpunten er zijn. Dit biedt beleidsmakers concrete handvatten om weloverwogen keuzes te maken. En verantwoording af te leggen over de inzet van deze technologie.’
Tip aan studenten
Wat is je tip aan studenten?
‘Vertrouw niet blind op technologie, maar wees je bewust van de werking, de beperkingen en de impact ervan.
Uiteindelijk blijft het de taak van onderwijsinstellingen om studenten op een verantwoorde en betekenisvolle manier te leren omgaan met nieuwe technologieën. Dit betekent niet alleen dat studenten de technische vaardigheden ontwikkelen, maar ook dat ze er kritisch over leren nadenken binnen hun vakgebied.’
