Het gezag van de economische wetenschappen is aangetast, nu de wereld een ongekende economische crisis zit. Toch gaat de Nobelprijs voor de economie naar twee Amerikanen die de economie in modellen proberen te vatten.
Welk effect hebben renteverhoging en belastingvoordeel op pakweg het bruto binnenlands product of de inflatie? Van twee verschillende kanten hebben de laureaten van dit jaar zulke vragen belicht, meldde het Nobelprijscomité vandaag in Stockholm.
Zo schreef laureaat Thomas Sargent over het effect van blijvende veranderingen in de economische politiek: als het roer omgaat, wat gebeurt er dan? Als bedrijven en particulieren hun verwachtingen voor de toekomst bijstellen, hoe werkt dat dan door in de nationale welvaart? Hij bestudeerde met name de decennia na de Tweede Wereldoorlog, toen veel landen aanvankelijk op een hoge inflatie mikten, maar begin jaren tachtig met enkele ingrepen een lagere inflatie tot stand brachten.
Sargent deelt de prijs van 1,1 miljoen euro met Christopher Sims, die juist tijdelijke veranderingen in beleid onderzocht. Met zijn idee voor ‘vector-autoregressie’ gaf hij een methode om de verbanden tussen allerlei factoren in één model te vangen. Zijn methode zou vrij zijn van ideologie, claimde hij.
Ze deden hun onderzoek onafhankelijk van elkaar, aldus het Nobelprijscomité, maar hun werk in de jaren zeventig en tachtig heeft wereldwijd enorme invloed gehad op het economische beleid en onderzoek.
‘Dit zijn mensen die de prijs misschien al eerder hadden moeten krijgen; ik had niet gedacht dat het nog zou gebeuren’, zegt hoogleraar economie Eric Bartelsman van de Vrije Universiteit.
De twee winnaars behoren tot de school van economen die uitgaan van ‘rationele verwachtingen’. Maar rationaliteit is niet hetzelfde als voorspelbaarheid, legt Bartelsman uit. ‘Als iedereen had kunnen voorspellen dat Lehman Brothers ging omvallen, dan was het niet gebeurd: dan hadden mensen die kennis gebruikt. Het kon juist gebeuren, omdat het onvoorspelbaar was.’
De basisgedachte is sinds het werk van deze laureaten standaard geworden dat je de kennis van mensen in je model moet opnemen, zegt Bartelsman. ‘Vooral Sargent heeft heel veel gereedschap aangeleverd waarmee je zulke modellen bouwt.’
