‘Waarom kiest een liberaal voor een planeconomie?’

Er is veel kritiek op het voornemen van staatssecretaris Zijlstra om in de toekomst alleen deeltijdstudenten een beurs te geven die een ‘nuttige’ studie kiezen. Maar de organisatie van particuliere opleiders vindt dat de keuzevrijheid juist bevorderd wordt.
 
Volgens HBO-raadvoorzitter Thom de Graaf breekt het kabinet met het recht van elke Nederlander op een door de overheid betaalde hogere opleiding. Immers: 'Wie door werk of gezin niet voltijds kan studeren, kan alleen nog een deeltijdbeurs krijgen in de enkele studies die de overheid voorrang geeft. De ambitie om het opleidingsniveau van Nederland te laten stijgen wordt hiermee direct geschaad.'
 
De Graaf is bang dat de hogescholen hun deeltijdaanbod aan zestigduizend studenten zullen moeten stoppen of sterk verminderen. Het kabinetsplan treft volgens hem het hele hbo, omdat het deeltijdonderwijs nu nog verweven is met het voltijdaanbod. De forse reorganisaties die hij verwacht – vijftien procent van het hbo-personeel werkt in het deeltijdonderwijs – zullen daarom ook het voltijdonderwijs raken.
 
Tweede Kamerlid Jesse Klaver van GroenLinks deelt de principiële bezwaren van HBO-raadvoorzitter De Graaf : 'Zijlstra beperkt met zijn maatregel de vrije en betaalbare opleidingskeuze van mensen om in deeltijd te gaan studeren. Ik vraag me af waarom een liberale staatssecretaris voor een dergelijke planeconomie kiest. Hiermee bepaalt de overheid wat jongeren en volwassen moeten studeren. Studenten zijn niet alleen toekomstige werknemers, maar ook mensen in ontwikkeling. Ook in de toekomst moeten er nog geschiedkundigen en filosofen van de universiteiten komen.”
 
In een hoorzitting wil Klaver boven tafel krijgen of de door Zijlstra voorgestelde modernisering van het deeltijdonderwijs wel tegemoet komt aan de eisen van een flexibiliserende arbeidsmarkt. Ook wil hij weten of de beurs die Zijlstra voorstelt wel hoog genoeg zal zijn om de opleidingskosten te betalen.
 
Ook de universiteiten maken zich zorgen. De VSNU is bang dat het kabinet veel deeltijdstudies onbetaalbaar zal maken door maar voor een beperkt aantal daarvan beurzen beschikbaar te stellen. Studeren in deeltijd zou volgens de universiteitenvereniging juist breed gestimuleerd moeten worden. De VSNU is blij met de tien miljoen euro die jaarlijks aan de profileringsfondsen van de universiteiten en hogescholen zullen worden toegevoegd, maar hoopt wel dat alle in aanmerking komende studenten daarmee geholpen kunnen worden.
 
De organisatie van particuliere opleiders NRTO ziet de zaken ronduit zonnig in. Directeur Ria van ’t Klooster verwacht dat er dankzij de vraagfinanciering juist meer mensen in deeltijd zullen gaan studeren. Bovendien kunnen zij straks beter zelf bepalen welke instelling – al dan niet bekostigd – het best voldoet aan hun opleidingswensen.