Er moeten alarmbellen gaan rinkelen als een opleiding te klein wordt of afgestudeerden geen baan meer vinden, stelt de Onderwijsraad. Als een hogeschool of universiteit zo’n opleiding niet sluit, moet de overheid dat doen.
Voor het starten van een nieuwe opleiding moeten universiteiten en hogescholen toestemming vragen aan het ministerie, maar een bestaande opleiding kunnen ze eindeloos laten voortbestaan. Dat moet veranderen, schrijft de Onderwijsraad in een advies (pdf).
Tien procent van de bacheloropleidingen in het hoger onderwijs telt minder dan vijftig studenten, waardoor het de vraag is of ze nog 'doelmatig' zijn. Meestal gaat het om opleidinkjes die in heel Nederland worden aangeboden.
Een harde minimumnorm voor het aantal studenten per opleiding is moeilijk te bepalen, schrijft de Onderwijsraad. Sommige kleine opleidingen overlappen met grotere, zodat ze toch rendabel kunnen zijn. Andere kleintjes leiden juist op voor beroepen waaraan veel behoefte is. Toch moet er iets gebeuren, alleen al omdat het hoger onderwijs op termijn te maken zal krijgen met teruglopende studentenaantallen.
De raad pleit daarom voor een systeem van 'knipperlichten' die gaan branden zodra het aantal studenten van een opleiding te klein wordt. Als instellingen zelf niet met een oplossing komen, is het de verantwoordelijkheid van de overheid om zo’n opleiding te sluiten. Gaat het alarm af bij een opleiding die nergens anders in Nederland wordt aangeboden en waaraan wel maatschappelijke behoefte is, dan zou de overheid deze in de lucht moeten houden met extra bekostiging.
Het voortbestaan van een opleiding is volgens de raad ook in het geding als te weinig afgestudeerden een baan op niveau vinden, veel eerstejaars van opleiding veranderen of afgestudeerden hun studiekeuze achteraf betreuren. Ook voor die onderwerpen moeten de instellingen 'knipperlichtnormen' vaststellen, al erkent de raad dat het lastig is om per opleiding actuele arbeidsmarktgegevens te verzamelen.
Van belang is vooral dat instellingen hun opleidingsaanbod aanpassen als daar aanleiding voor is en dat ze zich daarover publiekelijk verantwoorden in hun jaarverslag. Ook moeten studiekiezers in een studiebijsluiter kunnen lezen wat de kwaliteit en de arbeidsmarktrelevantie van een opleiding is.
Vorige week liet demissionair staatssecretaris Zijlstra de Tweede Kamer weten dat hogescholen en universiteiten deze bijsluiters in september 2014 moeten hebben ingevoerd en dat hij hen daar anders toe zal dwingen.
