Het was aangekondigd als het grootste verkiezingsdebat over hoger onderwijs van deze campagne. Studenten kregen maandagavond op de faculteit Natuur en Techniek van de Hogeschool Utrecht waar ze op hoopten: frisse scherpe politici en soms verrassende nieuwe informatie.
Maarten van de Wetering weet voor aanvang van het debat tussen VVD, CDA, SP, GroenLinks, D66 en Pvda al wat hij gaat stemmen. De zesdejaars langstudeerder kiest voor de VVD en begint een vurig betoog over de voordelen van een leenstelsel. Vriend Joost Nieuwenhuis moet nog overtuigd worden: ‘Ik denk dat ik D66 ga stemmen, maar ik weet niet wat ik van het leenstelsel vind. De partij moet me nog overtuigen van het nut daarvan. Als dat niet lukt, kies ik een partij die tegen lenen is, zoals de PvdA.’ Dat ook die partij de basisbeurs wil afschaffen, verbaast hem. ‘Echt? Nou ja, dat wist ik niet eens.’ Beide studenten hopen op een inhoudelijk verkiezingsdebat dat eindelijk eens over onderwijs gaat.
Het debat begint, de sfeer is goed en de woordvoerders zijn ondanks korte nachten en ellenlange debatten fit en scherp. Vooral Jesse Klaver van GroenLinks oogst gelach en applaus als hij SP’er Jasper van Dijk aanvalt op zijn verkiezingsprogramma. ‘U bezuinigt miljoenen op het onderwijs’, verwijt hij hem. ‘Wij mikken er meer dan twee miljard in.’ Klaver weet de studenten in de zaal direct aan te spreken.
Maar Van Dijk revancheert zich als hij de GroenLinkser wat te drinken aanbiedt. ‘Doe maar rustig en neem een glaasje water – dat is gratis’, zegt hij na een goed getimede pauze. Opnieuw gelach van de aanwezige studenten.
Ook de nieuwe D66-onderwijswoordvoerder Paul van Meenen doet het goed in de zaal. Wanneer het 56-jarige kandidaat-Kamerlid uitlegt wat zijn partij met het onderwijs wil, wordt op de achterste rijen nog geginnegapt dat hij misschien voor verjonging zou kunnen pleiten. Maar al snel wordt er driftig geknikt als hij om meer vertrouwen vraagt voor docenten die nu te veel tijd kwijt zijn aan het invullen van formulieren.
De debaters kruisen de degens over de toekomst van onderwijs en onderzoek, wel of geen basisbeurs en de wenselijkheid van selectie aan de poort. Als CDA’er Michel Rog de PvdA van Tanja Jadnanansing verwijt studenten uit te sluiten door het afschaffen van de basisbeurs, slaat haar stem even over: ‘En het CDA dan? Hoe legt u aan studenten uit dat zij niet meer gratis kunnen reizen? En wat zegt u tegen de 70 duizend studenten die nu een langstudeerboete moeten betalen?’
Veel studenten kijken er van op dat ook de PvdA de basisbeurs wil vervangen door een lening. Student Joost Nieuwenhuis kiest daarom definitief voor D66. ‘Als meerdere partijen een leenstelsel willen, geeft dat niet de doorslag.’ Hij heeft veel opgestoken van het debat: ‘Ik wist bijvoorbeeld ook niet dat de aanvullende beurs gewoon behouden blijft.’
Van leenangst bij studenten is na het debat weinig te merken. Dian Oostijen heeft zich neergelegd bij een hogere studieschuld. Ze mag dit jaar voor het eerst stemmen. Vóór het debat twijfelde ze tussen D66 en de PvdA, maar nu maakt ook GroenLinks een kans. ‘De PvdA legt zijn programma niet goed uit, terwijl Jesse Klaver heel duidelijk is’, vindt ze. Ook haar vriendin overweegt nu op GroenLinks te stemmen. ‘Als ik een programma lees, snap ik niet alles. Het is dus belangrijk dat politici hun plannen goed uitleggen.’ Alleen een partij kiezen omdat die de basisbeurs niet wil afschaffen, vinden ze onzin. ‘Het CDA zeker? Nee, dat staat veel te ver van mijn bed’, lachen ze.
Als HBO-raad voorzitter Thom de Graaf (D66) afscheid neemt van Halbe Zijlstra (VVD) wenst hij hem veel succes woensdag, ‘zolang het maar niet ten koste gaat van mijn partij”. Zijlstra reageert gevat: “Ik wens D66 ook succes, als het maar ten koste gaat van de PvdA.’
