In 1995 kwamen bèta’s met borsten op televisie om vrouwen enthousiast te maken voor techniek. In 2015 worden rolmodellenseminars voor vrouwen georganiseerd en openen techniekbedrijven hun deuren tijdens Girls Day. Aan de man-vrouwverhouding in de techniek wordt nog steeds gesleuteld.
Twintig jaar geleden publiceerde Trajectum een foto (zie boven) van de trotse bouwkundestudent Marieke Brouwer (toen nog van Duuren). Ze stond buiten op een keukentrapje, met een een vlag. De gelegenheid: Brouwer werd verkozen tot de beste student op de faculteit Natuur en Techniek en studeerde cum laude af.
Dat ze een van de weinige vrouwen op de faculteit was, daar stond ze niet bij stil. ‘Voor mij was dit geen issue. De man-vrouwverhouding was niet fiftyfifty, maar er zaten meerdere meisjes in de klas. Alleen tijdens mijn stage was ik omgeven door mannen’, zegt Brouwer. Technische studies, waaronder hbo-opleidingen, waren in de jaren 90 niet populair bij vrouwen. In 1990 was 14 procent van hbo-techniekstudenten vrouw. En in 2000 nog maar 12 procent.
Toen Brouwer afstudeerde, stimuleerde de overheid via campagnes om meer vrouwen voor techniek te interesseren. Een toename van techniekvrouwen zou helpen om een groeiend tekort aan Nederlandse technici op te lossen. Het stikte van de acties. Zo was er een expertisecentrum voor vrouwen in economie en techniek die de TROS en NCRV betaalde om techniekvrouwen in hun programma’s te halen. En het initiatief Technica 10 liet vrouwen op jonge leeftijd kennis maken met techniek.
Brouwer had geen extra motivatie nodig. ‘Mijn vader zat in de bouw. Mijn ooms zaten in de bouw. Ik ben er ingerold. Ik mocht van kleins af aan mee naar bouwplaatsen. Ik vond de techniek toen al lekker ruiken. Haha.’ Na haar studie volgde ze een versnelde opleiding Architectuur op de TU Eindhoven en ging aan de slag als ontwerper en projectmanager. Nu werkt ze als architect bij Strukton.
Het aantal vrouwen in de techniek steeg de afgelopen twintig jaar, maar de man-vrouwverhouding is nog steeds scheef. In 2013 was 20,6 procent van de startende hbo-techniekstudenten vrouw. Op de HU zijn de verhoudingen gunstiger: daar was sprake van 23,8 procent. Dat er meer mannen dan vrouwen in de techniek zijn, hoef je Jacqueline Kommers niet te vertellen. De tweedejaars bouwtechnische bedrijfskunde is de enige vrouw van haar studiejaar. ‘Je wordt toch anders behandeld. Als mijn klas een mail krijgt staat er ‘dag heren en Jacqueline’ en als iemand een gastcollege geeft, wordt vaak benadrukt dat er een vrouw in de zaal zit. Zulke opmerkingen zijn goed bedoeld en neem ik niemand kwalijk, maar als je ze vaak hoort ga je bijna geloven dat je bijzonder bent’, zegt Kommers.
Net als twintig jaar geleden worden landelijke acties opgezet om meer vrouwen in de techniek te krijgen. Onder andere door het Techniekpact, een verzameling maatregelen die het groeiende tekort aan Nederlandse technici moet oplossen. Hogescholen en bedrijven nodigen meisjes uit op ‘Girls Day’, het Landelijk Expertisebureau Meisjes/Vrouwen en Bèta/Techniek houdt een database met inspirerende techniekvrouwen bij en organiseert rolmodellenseminars.
Ook de HU draagt bij aan het Techniekpact. Maar de focus op geslacht is er niet meer, laat communicatieadviseur Noëlle van der Putten weten. ‘We spreken een bredere doelgroep aan dan vroeger. In het verleden trokken we vooral concrete bèta’s. Echte sleutelaars, programmeurs en doe-het-zelvers. Deze groep bestaat vooral uit jongens. Maar er is ook een groep die geïnteresseerd is in mensgerichte thema’s binnen de techniek’, zegt Van der Putten. In die groep zitten veel vrouwen.
De HU geeft de laatste tijd meer aandacht aan thema’s als ‘zorg en technologie’ en ‘creatieve industrie’. ‘Je kunt meiden beter aanspreken op hun interesse dan op het feit dat ze vrouw zijn. Tijdens de werving van nieuwe studenten worden concrete voorbeelden gegeven van die projecten. ‘Roos Tigchelaar, ontwerper en net-afgestuurd werktuigbouwkundige, ontwikkelde schuimblokken voor kinderen met kanker, waardoor ze meer bewegen en sneller herstellen’, zegt Van der Putten.
Vrouwenwerving in het technisch onderwijs is na twintig jaar nog in volle gang. Het is te hopen dat de huidige campagnes meer vruchten afwerpen. De eerste resultaten lijken goed. In december 2014 hadden meer meisjes op de middelbare school een profiel Natuur en Techniek . Nu nog de doorstroming naar een technische vervolgopleiding regelen.
