De maandelijkse column van Remko van Broekhoven, docent journalistiek. Ditmaal over journalistiek, de waarheid en City of Ghosts.
Op een column als deze staat geen straf. Nou ja: hij kan leiden tot een vervelend gesprek met je directeur, je mag misschien een bepaald vak niet meer geven, en in het aller-, allerergste geval verlies je héél misschien uiteindelijk eens je baan. Er bestaat ook journalistiek die met doodsbedreigingen bestraft wordt, en als je pech hebt met het einde van je leven. Dat geldt bijvoorbeeld voor de burgerjournalisten van Raqqa is Being Slaughtered Silently (RBSS): de mannen en vrouwen die de waarheid proberen te vertellen over de hoofdstad van het IS-kalifaat.
Met een collega en drie van onze studenten zag ik de documentaire City of Ghosts over deze belachelijk moedige mannen en vrouwen. Waar nogal wat mensen in Nederland verveeld gapen zodra je over democratie of vrijheid begint, wagen zij vanuit Raqqa en in ballingschap hun leven en moeten ze toezien hoe de IS om hen te terroriseren hun vrienden of geliefden executeert. En waar journalisten bij ons vaak cynisch zijn over hun eigen vak of over het publiek dat ze bedienen, zegt een van de RBSS-activisten zonder relativering tegen de documentairemaker, nadat hij net een IS-gruwelvideo heeft bekeken waarin zijn vader wordt doodgeschoten: ‘Onze woorden zijn sterker dan hun wapens.’
Ik keek met een knoop in mijn maag van zowel onpeilbare wanhoop als onmetelijke bewondering naar de journalisten slash activisten. Juist omdat ze geen smetteloze heiligen of supermensen zijn: ze roken met trillende handen een sigaret (en wel meer dan een), ze gooien sneeuwballen naar elkaar in een winters Berlijn, en ze vertellen hoe ze ooit onbezorgde baldadige jongens waren, of wiskundeleraar in het Raqqa van vóór het kalifaat.
Ik besefte ook ineens beter dan ooit hoe misplaatst het is om Arabisch sprekende moslimmannen standaard te begroeten als vrouwonvriendelijke barbaren, gelukszoekers en potentiële terroristen. Deze Arabisch sprekende moslimmannen wagen hun leven voor een zaak waaraan de meesten van ons alleen maar woorden wijden, een zaak die ook onze vrede, vrijheid en veiligheid betreft. Zelden zag ik een puurder voorbeeld van waarvoor journalistiek écht bedoeld is, ver voorbij de nieuwtjes, de weetjes en de momentjes van vermaak.
