Reint Jan Renes is lector Crossmediale Communicatie in het Publieke Domein en blogt op deze plek maandelijks over zijn vakgebied. Ditmaal: zijn rijke mensen socialer? Of juist studenten met weinig geld?
Ineens realiseerde mijn collega dat ze al flexwerkend haar handtas vol geld, pasjes en sleutels ergens had laten liggen. Een goed gevulde handtas, een uur onbeheerd op een openbare plek waar honderden studenten langslopen. Een kleine ramp tekende zich af. Vijf minuten later grote opluchting. Een student had haar tas bij de receptie afgeleverd. Alles zat er nog in. Fijn dat je soms kan vertrouwen op de eerlijkheid van anderen. Ook als het studenten betreft die weinig geld hebben en ieder extraatje goed kunnen gebruiken.
Dit voorval deed mij denken aan een fascinerend artikel in Scientific American, waarin de vraag werd gesteld wie eerder bedriegt en steelt – een rijk of een arm iemand? Het lijkt logisch te veronderstellen dat een rijk persoon zich socialer opstelt naar anderen. Immers, als je veel hebt kan je ruimhartig zijn. Het tegendeel blijkt waar. Alhoewel zelfzucht een universeel gegeven is, is het vooral aanwezig bij mensen die veel hebben. Zo bleek bijvoorbeeld uit een observatiestudie dat luxeauto-rijders vaker anderen afsnijden en minder vaak voorrang verlenen. Ook bleken bevoorrechte mensen het minder vaak eens te zijn met stellingen als ‘het is belangrijk voor kwetsbare anderen te zorgen’.
Nou kan het natuurlijk zo zijn dat egoïsme mensen rijker maakt in plaats van andersom. Echter uit een experiment waar ervaren rijkdom werd gemanipuleerd – mensen moesten 5 minuten lang aan anderen denken die financieel slechter af waren (‘ik ben best rijk!’) of het juist beter hadden (‘ik ben best arm!’) – bleek de ‘rijke’ groep meer snoep voor zichzelf mee te nemen uit een gezamenlijk pot dan de ‘arme’ groep. Vooraf was de deelnemers verteld dat de overgebleven snoep naar een groepje kinderen zou gaan die zaten te wachten in een andere kamer.
De verklaring voor het ‘rijk maakt asociaal’ effect lijkt te liggen in het gegeven dat veel geld ons onafhankelijk maakt. Hoe minder we anderen nodig hebben, hoe minder zorg en aandacht we voor ze hoeven te hebben.
Helder: mocht ik eens iets waardevols laten liggen in de trein, dan moet ik mij dus vooral zorgen maken wanneer ik eersteklas heb gereisd.
