Onze columniste Noah Moeys studeert Journalistiek aan de HU en Liberal Arts & Sciences aan de UU. Voor haar journalistiekstage verblijft ze in het Amazonegebied. Haar belevenissen deelt ze iedere veertien dagen op de site van Trajectum. Vandaag: wat kan ik doen voor mensen die bijna sterven?
Vrijdag 2 juni, het jaar 2000. Een forse vrachtwagen die onderweg is van de goudmijn naar Lima stort per ongeluk 151 kilo kwik uit op de dorpsweg van Choropampa. ‘Yes, het is ons gegund!’ dachten de inwoners toen ze het zilverige goedje zagen. Met hun blote handen verzamelden ze het in flessen om het vervolgens in hun huizen tentoon te stellen. Sommigen verbrandden het, in de hoop er goud van te maken. Bijna twintig jaar later sterven de inwoners van Choropampa bij bosjes.
Kwik is ontzettend giftig voor de mens. Aanraken is levensgevaarlijk en nog erger zijn de dampen. Als die worden ingeademd, gaat het gas direct via het bloed naar de hersenen, waar het zenuwstelsel wordt aangetast en het voor verlamming, niervergiftiging of onvruchtbaarheid kan zorgen.
Maar dat wisten deze mensen niet. Hoe kan dat ook anders, als je leeft van tomatenteelt en analfabeet bent?
Afgelopen week ging ik bij dit dorpje langs. Ik sprak met de mensen, bezocht de opnieuw gerangschikte begraafplaats en klopte op de deur van de medicijn-schaarse dokterspost. De hopeloosheid, het wachten op de dood en de onrechtvaardigheid die deze mensen leven: het was moeilijk om aan te zien. Ik sprak de zieke Francisca, ze begon te huilen. En hoe reageer je als iemand tijdens een interview snikt: ‘Ik wacht op de dood want ik weet dat het binnenkort komt’? Ze kampt met botpijn, hoofdpijn en op de dagen dat ze zich geen pijnstiller kan veroorloven, ligt ze de hele dag op de grond. Lopen gaat dan niet meer. Haar dochtertje was 9 maanden toen het gebeurde. Kort na de lekkage begon ze te bloeden uit haar neus en oren. Inmiddels twintig, heeft de dochter dezelfde klachten als Francisca.
‘Compassionate with a critical ear’, vertelt mijn Amerikaanse mentor me. Ze is al 20 jaar journalist in Peru en legt uit, wanneer ik haar vraag hoe ik mezelf staande kan houden tijdens dit soort interviews, dat het nooit makkelijk zal worden. Als je je op het moment zelf maar niet laat gaan. Zoek de objectiviteit; klopt het echt wat ze zeggen? Je moet de details induiken, hoe naar deze ook zijn.
Zelf kan ik weinig doen om deze mensen nu te helpen. Ik ben geen dokter, heb geen ambulance voor ze en weet ook niet hoe je kwikvergiftiging kan behandelen. Wat ik wél kan doen is hier een artikel over schrijven. Een artikel dat weergeeft wat bedrijven Newmont (USA) en Buenaventura (Peru) met hun goudmijn in Peru veroorzaken. En misschien, misschien ooit, heeft zo’n artikel een klein beetje effect.
