De coronacrisis werpt de Nederlandse economie in een recessie. Honderdduizenden mensen zitten straks in de schulden. Hoe dat eruit ziet weet Tamara Madern, lector schuldpreventie en vroegsignalering. Ze geeft wat tips voor schuldenaren, schuldeisers én omstanders.
‘Je ziet nu al dat een aantal mensen weer bij hun ouders intrekken. Maar ga eens met twee kinderen in het flatje van je moeder wonen… Dit wordt de eerste keer dat zo’n grote groep mensen tegelijkertijd in de financiële problemen belandt. De overheid steunt bedrijven met werktijdverkorting, maar een aantal zzp’ers zullen binnen een paar weken naar bijstandsniveau zakken. Het helpt dat een aantal banken gedurende drie maanden coulant zullen zijn met de hypotheek. Maar als je een minder soepele huisbaas hebt, kom je meteen in de problemen. En als de energierekening, de zorgverzekering en de huur van kantoor betaald moeten worden, zit je al gauw honderden euro’s in de min. Je ontvangt aanmaningen, moet rente betalen en de rekeningen stapelen zich op.
Niet-willers en niet-kunners
Als we allemaal gaan denken “ik heb hier recht op en dus wil ik het,” wordt het een ramp. De omvang van de crisis hangt af van hoe we als maatschappij gaan reageren. We zien straks een grote groep met duizenden euro’s schuld. En dat komt dan niet omdat ze kwetsbaar zijn – omdat ze bijvoorbeeld niet kunnen lezen of schrijven – maar omdat ze hun werk niet meer hebben kunnen doen. Onder schuldenaren heb je “niet-willers” en “niet-kunners”. Het is van levensbelang dat we ze straks allemaal gaan behandelen als niet-kunners en soepel om gaan met hun terugbetalingen.
Tien procent achteruit gaan in je inkomen is meestal goed te doen. Je gaat een keer niet op vakantie of koopt wat minder spullen. De recessie raakt niet iedereen. Voor anderen betekent het meteen problemen. Het begint vaak bij een enkele schuld, maar loopt snel op tot soms wel vijftien schuldeisers. Als die allemaal wat van je willen en je benaderen, word je gestrest en algauw de slechte variant van jezelf. Je wordt somber, agressief, passief, kunt niet meer slapen. Sommigen gaan veel eten, drinken of nemen precies de verkeerde beslissingen. Huiselijk geweld is niet mijn expertise, maar ik weet dat mijn collega’s van het Kenniscentrum Sociale Innovatie zich daarover ook zeker zorgen maken. Het zou me ook niets verbazen als dit een golf van andere maatschappelijke ellende teweeg brengt. Scheidingen bijvoorbeeld.
De huur of een nieuwe laptop
De maatschappelijke verschillen zijn nu weer duidelijker. De ING-bank liet weten dat het aantal pinbetalingen in speelgoedwinkels is gestegen. Maar een groot deel van de Nederlandse gezinnen heeft daarvoor geen geld. Dat heeft vaak ook geen geld voor een laptop, zie dan maar eens thuisonderwijs te geven. Zij moeten kiezen: betaal ik de huur of koop ik een laptop?
Als je het goed hebt, zou je iets willen doen. Je ziet mensen om je heen in de schulden komen en je wil aan iedereen wat geld geven. Maar dat zou ik absoluut niet doen. De beste tip is: Heb begrip en ga bijvoorbeeld met ze mee naar de gemeente waar ze professionele hulp kunnen krijgen. Dat vinden mensen vaak spannend, terwijl het de beste oplossing is. Bij de gemeente kunnen ze een betalingsplan met je maken en met je meedenken over wat prioriteiten heeft.
Wees vooral niet bagatelliserend over hun geldnood, want dan geef je ze al snel het gevoel dat ze het niet goed doen en een sukkel zijn. Het vergroot de schaamte die er vaak toch al is. Bedenk straks, als de cafés weer open zijn, of het slim is om met deze vrienden iets te gaan drinken. Misschien hebben ze daarvoor geen geld. Nodig ze dan liever uit, voor een maaltijd of een drankje bij je thuis.
Zorg voor jezelf en je kinderen. Mocht je wat tijd hebben, kijk dan op internet wat je kunt doen. Voedsel brengen naar de voedselbank, spullen naar de AZC’s, er zijn genoeg initiatieven.’
