Na lang wachten opent het hbo op 15 juni voorzichtig de deuren om ook weer onderwijs op locatie te geven. Een goede eerste stap, zegt voorzitter Maurice Limmen van de Vereniging Hogescholen, maar heel lang moeten de huidige beperkingen niet duren.
Hoe het hoger beroepsonderwijs op anderhalve meter er precies uit komt te zien? Daar zullen hogescholen zelf invulling aan kunnen geven, zegt hogescholen-voorman Maurice Limmen. ‘Wat op de ene school wel kan, lukt op de andere misschien niet.’
Dat heeft onder meer te maken met de gebouwen, hoe groot de lokalen zijn en natuurlijk wat voor onderwijs er wordt gegeven. Een opleiding fysiotherapie loopt tegen andere problemen aan dan een opleiding eventmanagement.
Ruimte
Wat wel zeker is: er zullen straks veel minder studenten en docenten op de campus zijn. Ook is het de bedoeling dat ze voorlopig niet met z’n allen tegelijk in de spits reizen. De lessen mogen aanvankelijk starten en eindigen tussen 11 uur en 15 uur, en na 20 uur.
‘Ik wil niet zeggen dat we er voor de lange termijn dolblij mee zijn’, stelt Limmen. ‘Maar het biedt nu in elk geval ruimte om aan het einde van het studiejaar vertragingen zoveel mogelijk te voorkomen. In de fase waarin we ons bevinden, denken we dat met dit tijdvak uit de voeten kunnen.’
Toch is het denkbaar dat de Tweede Kamer de coronacrisis wil aangrijpen om ook na de ‘opstartfase’ studenten uit de spits te houden. Drie planbureaus adviseerden eerder deze maand om het fysieke onderwijs en het ov-recht van studenten te beperken.
Verbazing
Een formeel verzoek ligt bij de VH niet op tafel, zegt Limmen. ‘Dit speelt vooral in de media en bij een aantal politici die een duit in het zakje hebben gedaan.’
De koepelvereniging volgt de discussie met verbazing, zegt hij. ‘We hebben op de langere termijn de spits gewoon nodig, en niet alleen voor de lessen die we geven. In het hbo lopen veel studenten stage, het hele jaar door. Dan kun je moeilijk zeggen: ik kom wat later en ga wat eerder weg. Datzelfde geldt voor de vele duale opleidingen. Als je wekelijks vier dagen werkt en één dag naar school gaat, dan moet er op die ene dag veel gebeuren.’
De koepel is nog druk in overleg met OCW over hoe het na de zomer verder moet. ‘In dat gesprek benadrukken wij het belang van fysiek onderwijs’, zegt Limmen. ‘We hebben het gevoel dat men ons daar goed verstaat.’
‘Kleine vertraging’
Het is een van de vele lastige onderwerpen die de afgelopen maanden ter sprake kwamen. Terwijl het coronavirus oplaaide, moesten de hogescholen oplossingen verzinnen voor allerlei nieuwe problemen.
Bijvoorbeeld voor mbo’ers die naar het hbo willen, maar door de coronacrisis niet op tijd hun diploma kunnen behalen. Zij krijgen nu een voorwaardelijke toelating.
In principe gaat het om studenten met ‘een kleine vertraging’, die nog één vak, paper of eindverslag verwijderd zijn van hun diploma. Limmen: ‘Het is niet de bedoeling dat het tot massale bewegingen leidt. We zullen de toelatingen per student beoordelen.’
Datzelfde geldt voor studenten die alvast voorwaardelijk aan de pabo mogen beginnen en nog niet alle toelatingstoetsen hebben gemaakt. In de coronacrisis is extra aandacht voor alle eerstejaars, beloven de hogescholen.
‘Varen op zicht’
Twee opleidingen tegelijk volgen, of studeren en tegelijkertijd blokken voor een geschiedenistoets; dat klinkt niet gemakkelijk. Is voor deze studenten een versoepeling van het bindend studieadvies op zijn plaats?
Daarover is nu nog niets besloten, antwoordt Limmen. ‘Het is vooral aan de instellingen zelf om te beoordelen wat studenten de komende tijd nodig hebben, dat kun je nu nog niet voorzien. Vast staat dat er veel maatwerk nodig is.’
Of de regeling tot hogere uitval gaat leiden? ‘Daarvoor is het nog te vroeg. Dit is een unieke situatie, we weten zelf ook nog niet wat er gaat gebeuren. Ook wij ‘varen op zicht’, zoals het kabinet zegt.’
Extra inspanning
Wel wil hij de docenten en medewerkers in het hbo alvast een compliment maken. ‘Er wordt al maanden ongelooflijk hard gewerkt om te zorgen dat studenten niet tussen wal en schip vallen. Daar zijn we trots op.’
De vraag is of dat ook vol te houden is op de lange termijn. Het is niet opmerkelijk dat iedereen in crisistijd de schouders eronder zet, maar de energie raakt een keer op, waarschuwde onlangs ook de Onderwijsraad.
‘Ik denk dat het heel persoonlijk is hoe docenten dat ervaren’, zegt Limmen. ‘Het zal de een gemakkelijker afgaan dan de ander. Maar dat deze crisis extra inspanning vergt is nogal wiedes – en daar mag inderdaad wat tegenover staan.’
Adrenaline
Hij was daarom blij met de nieuwe cao voor het hoger beroepsonderwijs. Daarin is vastgelegd dat medewerkers dit jaar een loonsverhoging en een eenmalige bonusuitkering ontvangen.
Maar is dat genoeg in een crisis die zijn weerga niet kent? ‘Ik vond het in elk geval een mooi gebaar’, zegt Limmen. ‘Waarmee we medewerkers iets kunnen laten voelen van onze waardering. Er gebeurt ontzettend veel en inderdaad, een mens kan niet eeuwig teren op adrenaline.’
Nuchter
En de drukte lijkt voorlopig nog niet voorbij. Tegen alle verwachtingen in hebben zich in zowel het hbo als het wo meer studenten aangemeld dan vorig jaar. Maar pas op 1 september zal bekend zijn hoeveel studenten zich daadwerkelijk hebben ingeschreven.
Limmen blijft er nuchter onder. ‘We zeggen steeds tegen elkaar: laten we niet proberen eindeloos vooruit te denken. Daarvoor is deze situatie te uniek.’
