Studenten Mireille (22), Stavroula(20), Robin (23) en Joram (23) voeren actie tegen seksueel overschrijdend gedrag. Ze willen dat de HU een akkoord tekent en zich meer gaat inspannen om dit tegen te gaan.
‘Mag ik jou een condoom geven?’ Het is donderdag en Mireille (22), Stavroula (20), Robin (23) en Joram (23) delen condooms, folders en sleutelhangers uit in de Uithof. Ze spreken studenten en docenten aan over consent (ofwel toestemming voor seks). Dat doen ze in samenwerking met Amnesty International. De hulporganisatie zet zich in voor ‘een Nederland waarin de norm is dat seks gebaseerd is op gelijkwaardigheid, vrijwilligheid en instemming’. Op verschillende hogescholen en universiteiten vertegenwoordigen studenten de campagne.
Volgens Slachtofferhulp Nederland doet slechts 10 procent van de slachtoffers van een zedenmisdrijf aangifte. Uit recent onderzoek bleek verder dat één op de tien vrouwelijke studenten is verkracht. Op de hogeschool weet 64 procent van de studenten niet waar ze melding kunnen maken van verkrachting. Of waar ze hulp kunnen krijgen.
Mireille: ‘We willen dat verkrachting en seksueel overschrijdend gedrag bewezen wordt aan de hand van het ontbreken van instemming. En niet door het aantonen van dwang, zoals dat nu. De verantwoordelijkheid zou niet bij het slachtoffer moeten liggen. De norm moet veranderen, zowel maatschappelijk als juridisch.
In plaats van wachten op een ‘nee’ moeten mensen vragen naar een ‘ja’, als ze seks willen met iemand. Vandaar onze campagnenaam: ‘let’s talk about yes.’
De actievoerders hebben de HU gevraagd een manifest te tekenen waarin de hogeschool toezegt meer steun te bieden en betere bescherming tegen seksueel grensoverschrijdend gedrag bij studenten.
Hoe gaat dat nu op de HU?
Robin: ‘Vaak is een studieloopbaanbegeleider het eerste aanspreekpunt, maar die is daar niet voor opgeleid. Als mensen de kennis niet hebben, richt het vaak meer schade aan dan dat het goed doet. Ik heb zelf op een gegeven moment aan de bel getrokken bij de studieloopbaanbegeleider, om te vertellen waar ik mee zat. Ze verwees me niet door, terwijl dat wel nodig was. Ik liep eigenlijk tegen een muur aan.’
Waarom ging je naar een studieloopbaanbegeleider?
Robin: ‘Naar je vrienden gaan is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Ik heb meerdere incidenten meegemaakt, van de middelbare school tot aan mijn studententijd. In het begin heb ik een van mijn vriendinnen in vertrouwen genomen. Ze vroeg: “Maar lok je het misschien zelf niet een beetje uit?” Dat neem ik haar niet kwalijk. Je hoort het vaker, reacties in de trant van “Je had wel naar hem gekeken, je had zelf uitdagende kleding aan, of je was wel dronken”. Die ervaring belemmerde me om met andere vrienden te praten over wat ik had meegemaakt.’
Nederlandse studenten hebben vergeleken met sommige andere landen veel onenightstands. Moeten we niet weer terug naar alleen seks in het huwelijk?
Robin: ’Er is niks mis met seks. Het heeft te maken met instemming. Als je allebei seks wil dan is dat alleen maar goed.’
Mireille: ‘Of het nu is binnen een huwelijk of een onenightstand, die instemming moet er gewoon zijn.’
Robin: ‘Het aantal mensen dat van hun fiets afgetrokken wordt is niet hoog. Misbruik vindt vaker plaats in een relatie. Het gaat er juist om dat mensen elkaar blijven checken tijdens seks. Wil je het? Vind je het fijn?’
Uit onderzoek blijkt dat 70 procent van de slachtoffers van seksueel misbruik ‘bevriezen’. Dan voelen ze zich niet meer in staat te weigeren.
Stavroula: ‘Als iemand niet kan weigeren heb je ook geen toestemming. Dan heb je dus geen ‘ja’ en moet je stoppen.’
Komt het dan uiteindelijk niet neer op een individuele afweging, in plaats van de wet?
Stavroula: ‘We willen een maatschappelijke verandering teweeg brengen om dat soort situaties te voorkomen. Dat doen we in de eerste plaats met het stellen van nieuwe regels.’
Is de grens opgeschoven sinds #metoo?
Joram: ‘Dat zou kunnen, maar dat verandert niets aan ons punt. Het gaat erom dat als iemand zijn grens aangeeft, je die respecteert. Die grens is persoonlijk en verandert misschien door de tijd, maar dat is minder belangrijk.’
Waar worstelen jullie mee als actiegroep?
Mireille: ‘Het wordt vaak gezien als een vrouwenprobleem. Maar dat is onzin. Ook mannen zijn slachtoffer van grensoverschrijdend gedrag en van misbruik.’
Joram: ‘Mannelijke vrienden vragen mij vaak verontwaardigd waarom ik me hier als man en niet-slachtoffer mee bezighoud. Dan zeg ik dat het iets is dat ons allemaal aangaat.’
Joram, zie jij in jouw mannelijke vriendenkring dat jullie actie nodig is?
Joram: ‘Ik zit denk ik in een bubbel waarin iedereen al heel voorzichtig is.’
In hoeverre durven sommigen geen toestemming te vragen omwille van de ‘sfeer’?
Joram: ‘Als dat zo is zeg ik: beter te braaf overkomen of desnoods die sfeer verpesten met je vraag om toestemming. Dat is altijd beter dan iemands grenzen niet respecteren.’
Wat is het grootste misverstand als het over seks gaat?
Mireille: ‘Nou, mensen hebben het idee dat wanneer je in een steegje van je fiets getrokken wordt het pas geldt als verkrachting. Als je zegt dat je verkracht bent door je vriend dan kijken mensen toch heel anders naar je. We maken daar blijkbaar onderscheid in.’
Robin: ‘Er wordt ook vaak gedacht dat je het kan uitlokken, zoals ik eerder zei. Dat is onzin. Je kunt flirten. Als je stopt met flirten moet de ander checken of je nog wel verder wilt.’
In hoeverre merken jullie dat er gêne is bij het praten over dit onderwerp?
Robin: ‘Studenten willen er over praten. Ze zijn geïnteresseerd en staan ervoor open, dat merkte ik op het studentenwooncomplex waar ik woon. Ik sprak er een keer over met buurtbewoners toen ze zich spontaan in het gesprek mengden.’
Hoe zien jullie de komende tijd voor je?
Joram: ‘Vandaag lopen we rond op de campus met T-shirts met daarop Lets talk about YES. We hebben flyers, sleutelhangers en condooms met de tekst: ‘Ik wil je, jij mij ook?’ Als de HU ermee instemt, verhoogt dat de druk op de politiek. We willen uiteindelijk dat er echt een nieuw wetsvoorstel wordt aangenomen.
Ook interessant: Hoe regelen studenten anticonceptie?
