Menstruatiearmoede zorgt voor ongelijke kansen in het onderwijs, vindt docent Ethiek en Onderzoek Nada Dijkema. Samen met haar collega’s van het Instituut voor Recht legde ze pakjes tampons en maandverband op het toilet en onderzocht het effect daarvan.
Vandaag presenteerde Nada de uitkomsten van haar onderzoek, bij een lunch waar ongeveer dertig collega’s bij waren (waarvan de helft man).
Enquête
Uit de vragenlijst die ze in de wc’s had gehangen, bleek dat nagenoeg iedereen positief was over haar idee, vertelde Nada bij haar PowerPoint. Reacties liepen uiteen van ‘Nederland moet eindelijk eens het voorbeeld van andere landen volgen waar de spullen al lang gratis zijn’, tot ‘goed idee, want vrouwen kiezen er niet voor om te menstrueren en wc-papier is ook gratis.’ Haar favoriete reactie: ‘Ik was ongesteld geworden in de tram naar de HU, dus ik hou van jullie.’
Puntjes van aandacht waren er ook: iemand vroeg zich af of de spullen gestolen zouden worden, een ander was bevreesd voor een rommelige toilet en een derde suggereerde dat er een bordje bij zou hangen waarin de menstruatiecup zou worden gepromoot: een goedkoop en milieuvriendelijk alternatief voor tampons. Nog weer een ander drong aan op verschillende maten.
Reacties van de collega’s
Als er al tegenstanders van gratis menstruatieproducten bij zaten, hielden die vanmiddag wijselijk hun mond. Collega’s noemden het een mooi begin van een inclusievere samenleving, iemand stelde voor om een hele vracht goedkope producten uit Duitsland te halen (die kocht zijn vrouw ook voor zijn dochter) en zijn collega wou wel komen voorrijden met een aanhangwagen.
Op de vraag of het duur was, begonnen sommigen even te rekenen. Nada had berekend dat gratis menstruatieproducten voor haar instituut 500 euro per jaar zou kosten. Niet duur, vond ze. ‘Dat is dus 100 euro euro per wc. Hoeveel wc’s telt de HU?’ Dat moesten we even aan Danielle vragen, vond iemand, die meteen naar haar telefoon greep. Een ander plaatste een kanttekening bij die 100 euro. ‘Kwamen ze niet allemaal hierheen speciaal voor die producten?’, wilde ze weten. ‘Een soort havermelk-automaten-effect’, grinnikte haar collega.
Ook bij de mannentoiletten
Nada kwam met wat aanbevelingen, waaronder het onderzoeken van de noodzaak voor producten op de mannenwc’s. Niet iedereen die de mannentoilet bezoekt is immers gevrijwaard van ongesteld zijn. Voor hun is de drempel om maandverband aan een klasgenoot of aan de receptie te vragen waarschijnlijk nog groter. En zij kunnen evengoed worden overvallen door hun maandstonde of geen geld hebben voor maatregelen. Een voorwaarde is wel dat er op elke mannenwc een prullenbakje komt, en op termijn ook een wastafeltje om de menstruatiecup om te kunnen spoelen.
Een student had zijn twijfels bij bovenstaand idee. Hij schatte het aantal menstruerende mannen aan de HU op ongeveer 50, maar vreesde dat het aantal jongens die baldadig met de producten om zouden gaan misschien nog groter was. ‘Beter eerst een doosje neerzetten, om het uit te proberen’, was zijn conclusie. ‘Of we beginnen met een vragenlijstje’, opperde Nada.
Armoede Fonds Nederland
Nada’s interesse in het onderwerp ontstond ongeveer een jaar geleden. Menstruatiearmoede komt voor bij 1 op de 10 mensen, bleek uit cijfers van het Armoede Fonds Nederland. Dat betekende dus dat veel mensen geen geld hebben om menstruatieproducten te kopen. Dit resulteert bijvoorbeeld in te weinig geld voor eten.
Nada las ook dat studenten die er het geld niet voor hebben soms thuis bleven. ‘Dat is kansenongelijkheid’, zegt ze. En onnodig volgens haar. ‘Volgens mij is het neerleggen van een doosje tampons en wat maandverband een hele simpele manier om deze groep toch te helpen.’
Zij begon daarom in juni menstruatieproducten op toiletten te leggen. Ze had aanvankelijk geprobeerd budget van de HU te krijgen, maar dat bleek te ingewikkeld. Dus toen maar zelf. Eerst werden de doosjes weggehaald door de facilitaire dienst, maar na wat afspraken met de teamleider, was dat euvel verholpen. Het doel van haar pilot was om te kijken of er behoefte aan is en of het structureel uitvoerbaar is.
Een dure grap
Trajectum vroeg HU-studenten of zij weten wat het op een heel leven kost om maandelijks te menstrueren. Zie hieronder de video (tekst gaat verder na de video).
Volgens het Amerikaanse onderzoeksbureau OnePoll komen de kosten van elke maand ongesteld worden neer op in totaal (omgerekend) bijna 6000 euro per leven. Tampons, maandverband, cups of menstruatie-ondergoed kosten elke maand een paar duiten. Maar ook een spiraaltje, anticonceptie en pijnstilling kosten geld.
Menstruatiearmoede zorgt voor kansenongelijkheid in het onderwijs
Voor Nada’s pilot doneerden haar collega’s van de opleidingen Rechten en SJD geld. Tot vandaag rijdt ze daarmee af en toe naar de Kruidvat. Doosjes tampons en maandverband staan of hangen bij de damestoiletten op de tweede verdieping bij het instituut voor Rechten. ‘Ik heb ze ook bewust bij het rolstoeltoilet neergelegd zodat alle mensen die het nodig hebben er toegang tot hebben.
Diefstal?
De vrees de producten gejat worden is volgens Nada ongegrond. ‘We zamelden 160 euro in en hebben nu nog 70 euro over. Zo hard gaat het niet, overal is er nog over, dus niemand neemt meteen een heel doosje mee.’ En los daarvan vindt ze het prima als iemand iets meeneemt. ‘Die paar studenten die dat doen hebben het blijkbaar nodig, dus dan is het alleen maar goed.’
‘Idealiter zou de HU alles moeten aanbieden,’ vindt ze. ‘Maandverband en tampons, maar ook menstruatiecups. Een hogeschool heeft naast haar onderwijsfunctie ook een maatschappelijke functie, namelijk zorgen voor haar studenten.’ Vanmiddag deed ze dan ook een oproep aan haar collega’s om nog een keer de mogelijkheid te onderzoeken bij HUGS.
NB: Een soortgelijke pilot is ook gaande in de HU Amersfoort. Wat de uitkomsten daarvan zijn is bij Nada niet bekend.
