Het is weer tentamentijd en je ziet ze overal zitten: de surveillanten. Vaak een beetje op leeftijd, soms nors, meestal vriendelijk. Maar wat bezielt ze en hoe is het om urenlang de al dan niet spiekende student te moeten bekijken? We spraken er eentje: Victoria.
Hogeschool Utrecht huurt via haar vaste uitzendbureau Interval Services zo’n 360 surveillanten in. Zij hebben allemaal een nul-urencontract. Het was voor sommigen van hen nog even spannend of ze met de Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB) zouden kunnen blijven, maar eind december kregen ze dan toch het verlossende woord: ze hoefden in het nieuwe jaar niet op zoek naar een andere baan.
‘De meeste van ons zijn gepensioneerd,’ vertelt surveillante Victoria. ‘Dat is wel zo goedkoop.’ Ze denkt ook dat de HU de voorkeur geeft aan wat oudere mensen vanwege het psychologische aspect: je moet de studenten aanspreken op hun gedrag, dan is wat leeftijdsverschil prettig. Er zitten mensen van in de tachtig in de poel. Surveillanten zijn dikwijls oud-docenten, ze houden graag voeling met het vak of komen met plezier nog eens op een school. Aardig wat surveillanten doen dit werk voor hun plezier. Het nulurencontract houdt in dat ze de ene week anderhalf uur werken en de andere week vijftig uur.
Spiektechnieken
Je hebt twee soorten diensten als surveillant: ‘lokaal surveillance’ en gangwacht. Als gangwacht heb je soms wel vier lokalen in het vizier. De afspraak is dat je elk kwartier je stoel anders draait zodat je iedereen in de gaten kunt houden. Als degene in het lokaal iets nodig heeft, hangt hij een rood hangertje aan de deur, dan kan de gangwacht met een student meelopen naar de WC of koffie halen voor zijn collega.
Op de vacaturesite van de HU staat dat de surveillant het liefst een hbo/universitaire achtergrond heeft. Hij verdient 12,14 bruto per uur. Eenmaal aangenomen doen surveillanten geen cursus, maar lopen ze een keertje mee. Dat is genoeg om te weten wat het vak behelst: tentamens uitdelen, studenten laten in- en uittekenen, hun identiteitskaart controleren, en het aantal kantjes nagaan. En alle verschillende spiektechnieken? Victoria glimlacht: ‘Die leer je on the job.’
Je collega verraden
Wanneer er tentamens zijn, is er altijd ergens een lokaal dat dient als thuisbasis voor de surveillanten. Ze wisselen daar hun kennis uit en leveren de toetsen in. Waar Victoria en haar collega’s zich aan ergeren is ‘de jaren negentig organisatie’ waar de surveillanten het volgens haar mee moeten doen. ‘Niets is gedigitaliseerd en we krijgen een papiertje met wat handgeschreven instructies erop. De lokalen zijn soms verkeerd, de tafels staan nog niet in theateropstelling of het aantal studenten klopt niet.’
Voor de studenten vindt ze het soms sneu. ‘Dan staat het lokaal weer anders in hun rooster als in Osiris. Dan denk ik: “Nederlandse studenten worden niet snel boos, maar ze zouden het moeten worden.” ‘
Victoria vindt het werk aardig vanwege de verschillende mensen die ze erin tegenkomt. Het lastige vindt ze de opdracht om haar collega’s te controleren. Surveillanten mogen niet lezen of op hun telefoons kijken. Als Victoria haar collega daar op betrapt moet ze dat melden bij de toetscommissie. ‘Dan moet je dus iemand verraden,’ zegt ze. Dat doet niemand.’
Victoria is niet haar eigenlijke voornaam. Ze blijft graag anoniem. ‘Ik heb gezien hoe collega’s plotseling geen uren meer kregen om onduidelijke redenen. Dat kan ik me niet permitteren.’
