Toen in 2018 op mijn telefoon een pop-up verscheen van RTL Nieuws over de toeslagenaffaire, schrok ik. Nadat ik eenmaal besefte wat er precies gaande was, verkeerde ik in shock.
Er ging van alles door mijn hoofd. Maar het was grotendeels hoop. Het leed en de mensonterende handelswijze van de overheid vormden keihard bewijs om institutioneel racisme in de bestuurslagen van de samenleving aan te pakken. Artikel 1 van de grondwet was geschonden. De mensen om wie het ging zouden voor mijn gevoel hoe dan ook gerechtigheid krijgen.
Maar ik juichte te vroeg. Mijn naïviteit nam de overhand en mijn vertrouwen in de rechtsstaat was blijkbaar te groot. Het zou nog jaren duren voor men enige vorm van gerechtigheid zou ontvangen; áls die er al zou komen. Het ene schandaal achtervolgde het ander en de verwarringen en emoties namen toe. Ze maakten bladzijden onleesbaar, mensen benamen zichzelf het leven en nog steeds zitten mensen in de schulden.
Met de tijd ontdekte men meer over de omvang van deze zaak. Een grote boosdoener die naar boven kwam, maar nog te vaak vergeten wordt, is het feit dat zowel de belastingdienst als andere overheidslagen etnisch hebben geprofileerd. Dit feit schendt artikel 1 van de grondwet. Het heeft aangetoond hoe het Nederlandse systeem in zowat al zijn vormen heeft gefaald.
Iedere dag wordt in heel het land de grondwet geschonden. Mensen worden gediscrimineerd, uitgesloten en weggecijferd op basis van uiterlijk, gender en afkomst. Om de zoveel weken komt een nieuwe zaak aan het licht die aantoont hoe Nederlandse systemen falen in het beschermen van alle burgers. In Utrecht krijgen witte Nederlandse kinderen voorrang bij inschrijving. In Amsterdam en Utrecht is er spraken van discriminatie op de woningmarkt, landelijk is er structurele kansenongelijkheid in het onderwijs en op de arbeidsmarkt.
Hoe structureel het probleem van etnisch profileren ook is, en constant blijkt te zijn, toch is dit het enige punt waar demissionair minister-president Rutte (die al eerder is veroordeeld voor discriminatie) niet over heeft gesproken tijdens de persconferentie. Daar kondigde hij het aftreden van het kabinet aan met verschillende spijtbetuigingen over het falende beleid van de staat. Pas toen politiek verslaggever Avinash Bhikie de vraag stelde over het etnisch profileren van de belastingdienst kwam het onderwerp aan bod.
Wat voor verschil maakt het aftreden van het kabinet nou ècht? Ze doen de slachtoffers van de toeslagenaffaire nog steeds te kort met hun vergoeding van 30 duizend euro. En over acht weken zijn de verkiezingen. De VVD is nog steeds de grootste partij in de peilingen. Ondanks het falende coronabeleid, woningbeleid en het toeslagenschandaal.
Iets wat vast en zeker ongelooflijk veel pijn doet bij iedereen die heeft geleden onder het beleid van tien jaar Rutte.
Ook interessant: Video: Wat vinden studenten van de avondklok?
