Je baan verliezen door kunstmatige intelligentie? Leo Hanhart en Tjonna Koster zagen juist een gat in de markt. De ICT-studenten bouwden een AI-applicatie die op basis van karaktereigenschappen een vervolgbaan adviseert.
Hoe kwamen jullie op dit idee?
Tjonna: ‘Het was een opdracht voor school. Het adviesbureau VOXTUR vroeg ons een programma te maken dat carrièreadvies geeft aan de medewerkers van hun partners. Die kampen namelijk al jaren met ‘stille uitloop’: de medewerkers nemen ontslag, nadat ze dat al een tijdje van plan zijn. Het bureau wilde er vat op krijgen en de medewerker die niet op hun plek zitten een alternatieve functie aan te kunnen bieden. Bijvoorbeeld door hen eens in de zoveel jaar een test te laten doen.’
Het groepje, bestaande uit vijf studenten, gingen daarmee aan de slag en besloot het met AI te proberen. ‘Het was spannend, want wij waren de eersten deze aanpak hanteerden. Misschien liep het wel uit op een flop.’
Leo: ‘We hebben vervolgens vier maanden gezwoegd om een dataset bij elkaar te rapen en de applicatie in elkaar te zetten. Gelukkig kregen we ook hulp vanuit een aantal universiteiten en banken, die ons alvast een dataset gaven met informatie over beroepen en karaktereigenschappen. Dat was een zegen.’
Hoe werkt het precies?
Tjonna: ‘Eerst maakten we een eenvoudige versie die puur op basis van je huidige beroep carrièreadvies geeft. Kijk, jij bent bijvoorbeeld journalist. Volgens het systeem zou een baan als video-editor of taaldocent jou goed passen. Scrum Master scoort ook hoog, 55 procent!’
Leo: ‘Helaas konden we alleen binnen onze eigen werkgroep testen. Om dat op grote schaal te kunnen doen hadden we namelijk geld en serviceruimte nodig, en dat hadden we niet. Maar wat opviel, was dat het programma geheel uit zichzelf verbanden kon leggen tussen die beroepen, zonder dat we dat zelf hadden ingevuld. Het is eigenlijk een wonder.’
‘Dit gaf ons de motivatie om te werken aan een tweede versie. Hiervoor beantwoord je honderd vragen en geeft het systeem carrièreadvies op basis van jouw karaktereigenschappen, in plaats van je huidige beroep. Stel, je bent elektricien en bent daar niet gelukkig mee. Het is dan niet per se de bedoeling dat je meteen een complete carrièreswitch moet maken, maar bijvoorbeeld beter bij de financiënafdeling kan werken in hetzelfde bedrijf.’
Wat is hier nieuw aan?
Tjonna: ‘Normaal zoekt een hr-medewerker naar een passende nieuwe functie. Maar mensen maken fouten. Zo kan iemand wel denken dat Sarah geschikt is als software engineer, maar past een functie als leidinggevende misschien wel beter bij haar persoonlijke eigenschappen.’
Leo: ‘Je zou ook aan ChatGPT kunnen vragen welke baan het beste bij je past, maar die legt niet de link met jouw karaktereigenschappen. Onze database heeft 8000 persoonlijkheidsmodellen, ieder met 600 verschillende eigenschappen, en maar liefst 8000 banen. Dat zijn enorme aantallen en dus veel accurater dan een standaard beroepskeuzetest.’
Zijn jullie niet bevreesd dat hierdoor banen verdwijnen?
Leo: ‘Nee. Dat dachten ze ook met de opkomst van de computer vanaf de jaren 50, en het personeelstekort is groter dan ooit. De technologische ontwikkelingen gaan wel heel snel waardoor we vaker moeten switchen van baan.’
‘En ja, er zullen misschien wat hr-medewerkers verdwijnen, maar door onze applicatie vinden mensen ook weer een nieuwe functie zodra de oude is overgenomen door nieuwe technologie. Ik geloof er heilig in dat ons project mensen juist aan een baan zal helpen!’
Er is veel kritiek op AI, omdat er stereotypes erin verwerkt zouden zitten. Vormt dat geen probleem?
Tjonna: ‘Dat is iets wat ik heel belangrijk vond toen we begonnen met dit project. Om zo min mogelijk te maken te krijgen met vooroordelen, namen we geen gegevens mee als geslacht, sociaal-culturele achtergrond of huidskleur. Je kan het simpelweg niet invullen. Dus op basis daarvan maakt het systeem in ieder geval geen keuzes.’
Leo: ‘Het kan zijn dat vrouwen gemiddeld andere karaktereigenschappen vertonen dan mannen, waardoor zij verschillende carrièreadviezen krijgen. Maar als een man dezelfde antwoorden geeft als een vrouw, komt daar hetzelfde resultaat uit.’
Tjonna: ‘Wel is het mogelijk om je leeftijd in te vullen. Als je bijvoorbeeld tachtig bent, kan de applicatie je adviseren om geen zwaar werk te doen omdat je zo last hebt van je rug. Maar uiteindelijk bepaal je zelf wat je ermee doet. Als het systeem zegt dat je een hondentrainer moet worden, en je haat honden, dan hoef je het natuurlijk niet te doen.’
Hoe zit het met banen die nog niet bestaan? Worden we hierdoor niet beperkt in onze creativiteit?
Tjonna: ‘Dat is een goede vraag. Ons programma maakt, net zoals alle AI-applicaties, natuurlijk gebruik van bestaande datasets. Stel, het beroep cliniclown bestond niet, dan zou het systeem daar nooit zelf mee kunnen komen. Wat wel mogelijk is, is dat het iets zegt als: “Hé, ik zie dat je mensen graag aan het lachen maakt, maar ook dat je affiniteit hebt met zorg. Een beroep als clown óf verpleegkundige past jou wel.” Vervolgens zou je zelf kunnen bedenken: Waarom combineer ik die twee beroepen niet gewoon?’
Leo: ‘Daarnaast kunnen we natuurlijk altijd nieuwe beroepen toevoegen.’
Hebben jullie ook zelf carrièreadvies opgevraagd?
Tjonna: ‘In het begin wel, maar niet met de uiteindelijke versie. Daar hebben we nog geen tijd voor gehad. De grote test, die wel 1900 vragen telt, duurt zo’n vier uur om te maken. We waren te druk met het bouwen van deze applicatie.’
Leo: ‘In ieder geval is VOXTUR blij met ons ontwerp en wil dit binnenkort bij de eerste partners implementeren. Wij hebben voorlopig geen carrièreadvies nodig. Wij weten al wat wij willen, namelijk dit soort applicaties maken.’
