Als je Mario Kart moet geloven, is een bananenschil vooral iets om voor uit te wijken. Maar aan de HU zien ze er juist goud in. Of beter gezegd: groen gas. In de tuin van Heidelberglaan 7 staat sinds kort een installatie die gevoed wordt door broodkorsten, klokhuizen en broccolistronken. En dat ding kwam er niet zonder slag of stoot.
Met een lach van oor tot oor lopen Hermen Bollemaat, hogeschooldocent en initiatiefnemer van de installatie, en Arjan Brenkman, opleidingsmanager en aanjager van het project door de tuin van Heidelberglaan 7. In het midden doemt een lichtgroene tank op. Ernaast een ogenschijnlijk saai houten schuurtje. Daar gebeurt de magie. ‘Hier gooien we de etensresten in een machine, een biovergister, die ze omzet naar gas,’ legt Bollemaat uit. ‘Dat gas gaat naar de tank buiten. Precies passend in de duurzame koers van de HU.’
Gehesen over het gebouw
Dat de peperdure tank er staat, mag een klein wonder heten. Eind augustus zweefde hij met een hijskraan over het gebouw heen. De voordeur was niet voor hem gemaakt. ‘Een technisch huzarenstuk’, lacht Brenkman. Maar het resultaat mag er zijn: de HU kan verder haar droom te realiseren: van het aardgas af. Alleen de gasbranders op het laboratorium verbruiken nu nog aardgas. In de toekomst moet dat dus op eigen biogas gaan gebeuren. En doordat de vergister veel meer gas produceert dan de branders nodig hebben, bedacht Bollemaat nog iets. In het schuurtje staat een andere machine die het gas omzet in elektriciteit.
Waar haal je afval vandaan?
Het stroom en gas komt dus voort uit afgekloven broodranden, bananenschillen en andere restjes. Waar die vandaan komen? ‘Van alle foodcourts aan de HU’, vertelt Bollemaat. ‘Die verpakken hun etensresten in een geurvrije zak en gooien het in een speciale bak achter het gebouw. Twee keer per week halen wij die op met een bakfiets.’ Ze kunnen enorm stinken, hoe gaan ze dat voorkomen? ‘Het moet een “gesloten systeem” worden, dus buiten het schuurtje ga je niks ruiken’, stelt hij ons gerust.
Kan het groen-afval uit de gangprullenbakken er ook niet in? Nee. Te vaak ligt daar nog plastic tussen. Binnenkort begint daarom een campagne om HU’ers te overtuigen hun afval goed te scheiden. En dat heeft meer impact dan je wellicht denkt. Minder restafval betekent ook minder vrachtwagens die afval komen ophalen. ‘Scheelt weer uitstoot’, zegt Bollemaat met een knipoog.
Juridische obstakels
De bouw en installatie van een vergister is duur. Wie betaalde dit? De opleiding Chemische Technologie, maar dat gebeurde niet zonder slag of stoot. ‘Ik ben er meer dan vier jaar mee bezig’, zegt Brenkman. Het was zijn idee. Vergunningen vormden de grootste hobbel. De tank moest op afstand van het gebouw komen te staan, omdat hij officieel onder dezelfde regels valt als een propaantank van 13 bar, terwijl deze gastank maar maximaal 0,5 bar bevat.
Biogas is linke soep. Het bestaat grotendeels uit methaan, wat als dat gaat lekken? ‘We laten gewoon de boel exploderen’, lacht Bollemaat. ‘Nee dus. Bij het aanvragen van de vergunningen zijn alle veiligheidseisen besproken en aangebracht.’
De oorlog in Oekraïne hielp het apparaat te laten komen. ‘Toen de gasprijzen de pan uit rezen, zag iedereen ineens het belang van eigen, circulair opgewekt gas’, vertelt Brenkman. En nu kijken ook de buren, UU en UMC, met interesse mee. Zij zouden hun afval ook graag aanleveren. Maar dat mag niet zomaar. ‘Als we afval van buiten de HU aannemen, zijn we officieel een afvalverwerker. Daar hebben we geen vergunning voor,’ legt Bollemaat uit, krabbend aan zijn voorhoofd.
De HU onderzoekt momenteel, met geld van het ondernemersfonds Utrecht, of ook op andere campusplekken vergisters kunnen komen, zodat de hele campus meer zelfvoorzienend wordt en minder afval heeft.
Voor de studenten
‘Gelukkig zit er binnen de HU genoeg kennis om dat soort vraagstukken aan te pakken’, zegt Brenkman vol vertrouwen. Naast Instituut Life Science en de HU-diensten zijn ook opleidingen Communicatie, CMD, Technische Bedrijfskunde en HBO-Rechten aangehaakt. Een rechtenstudent onderzoekt in zijn afstudeeronderzoek of het juridisch tóch mogelijk is om afval van de buren te accepteren.
De biovergister wordt namelijk niet alleen een speeltuin voor onderzoekers, maar straks een leerplek voor, voornamelijk, studenten Chemische Technologie. Want, vergis je niet, het is geen kwestie van simpelweg bananenschillen erin en gas eruit. Het systeem is een diva: temperatuur, pH en mengsel moeten precies in evenwicht blijven. Voorlopig houden de onderzoekers haar in toom. ‘Uiteindelijk kunnen wellicht studenten hier ook een rol in spelen’, zegt Bollemaat.
Ondertussen droomt Brenkman hardop. ‘Hoe mooi zou het zijn als dit het startpunt vormt voor biovergisters in woonwijken, zodat mensen hun eigen gas kunnen opwekken?’
Vandaag is de officiële opening van de biovergister. Die valt niet toevallig samen met de Utrecht Science Week.
