Reint Jan Renes is lector Crossmediale Communicatie in het Publieke Domein en blogt op deze plek maandelijks over zijn vakgebied.
Een paar weken geleden lanceerde het Voedingscentrum onder veel aandacht van de pers de nieuwe Schijf van Vijf. Voor veel mensen is de Schijf een nostalgische herinnering aan klassieke slogans zoals ‘Snoep verstandig, eet een appel’ en ‘Melk, de witte motor’.
Zoals altijd wanneer iets verandert wat dierbaar is, was er ook kritiek. Vooral veel (zelfbenoemde) voedingsexperts hadden twijfels over de nieuwe eetrichtlijnen. Ook de vormgeving van de nieuwe schijf kon niet iedereen bekoren.
Of de kritiek terecht is, weet ik niet. Ik ben geen voedingsdeskundige of grafisch vormgever. Wel vielen mij vanuit gedrag een paar interessante vernieuwingen op. De nieuwe Schijf van Vijf benadrukt dat iedereen zelf bepaalt welke stappen hij kan en wil maken richting gezonde voedingskeuzes. Het accent in de advisering ligt op veranderingen die bij jou passen en waarbij iedere kleine stap in de goede richting telt. Niet langer meer het vingertje van ‘Zo moet het’, maar een haalbaar advies gericht op jouw persoonlijke situatie. Het besef dat je niet vanzelf verstandige keuzes maakt, lijkt stevig in de nieuwe Schijf te zijn verankerd. Verstandig zijn vergt energie. Om gezond gedrag vol te kunnen houden, moeten mensen soms toe mogen geven aan verleidingen.
Het gepland toegeven aan verleidingen wordt in de sociale psychologie ‘dosering’ genoemd. Zo is het bijvoorbeeld heel effectief om ongewenst gedrag uit te stellen in plaats van te verbieden. Vaak leidt uitstel alsnog tot afstel. Ook het Voedingscentrum is zich ervan bewust dat strikte protocollen vaak niet werken. Tussendoortjes als koekjes, frisdrank en chips horen bijvoorbeeld niet in de Schijf, maar het is bijna onmogelijk om deze altijd te laten staan. Vandaar dat expliciet is aangeven dat ze wel degelijk mogen: ‘Kies elke dag niet vaker dan drie tot vijf keer iets kleins buiten de schijf en daarnaast hooguit drie keer per week wat groters’.
Buiten de schijf eten is een interessant ‘doserings’-concept waar we misschien veel vaker gebruik van zouden moeten maken (denk aan werk, studie en relatie). Creëer voldoende ruimte voor onverstandige tussendoortjes, rebelse activiteiten en burgerlijke ongehoorzaamheid. Hoe strikter een protocol, des te groter de kans dat mensen gefrustreerd afhaken.
