Chris van der Heijden is historicus en schrijver, hij doceert aan de School voor Journalistiek. Maandelijks schrijft hij een column voor Trajectum. (Deze column verscheen eerder in Trajectum 10.)
Deze logheid verklaart dat grote instellingen steevast achter de feiten aanvaren. Het duurt jaren tot een nieuwe politiek is doorgevoerd en is hij eenmaal doorgevoerd, dan is hij alweer achterhaald en kan het hele gedraai opnieuw beginnen. Zo tot in het oneindige.
Ik schrijf dit omdat op dit moment hard gewerkt wordt aan de decentralisatie, kleinschaligheid en regionale oriëntatie van het mbo. Dat lijkt me een lovenswaardige ontwikkeling. Weg met al die overkoepelingen. Weg met de uniformiteit. Weg met de grootse plannen bedacht aan verre tafels. Klein. Behapbaar. Dicht bij de mensen. Een op een. Samenwerking in de buurt. Het zijn stuk voor stuk zaken die altijd bestaan hebben en pas in laatste decennia, helaas, plaatsgemaakt hebben voor grootdenkerij. Bij het mbo zijn ze tot de conclusie gekomen dat dergelijke denkerij vooral veel gedoe en weinig resultaat opleverde. Nu wij nog.
Centralisatie is prima. Althans als het om de inkoop van wc-papier, salarisadministratie, schoonmaak, contacten met het ministerie en internationale projecten gaat. Maar voor bijna al het overige is zij uit den boze. Faculteiten kennen geheel verschillende culturen, zelfs binnen de eigen muren. Opleidingen zijn zo verschillend dat het onmogelijk is ze in één mal te stoppen. Goede docenten zijn stuk voor stuk eigenwijze donders – zijn ze dat niet dan heb je er weinig aan. Natuurlijk moet je afspraken maken, maar verder moet je mensen zoveel mogelijk hun eigen gang laten gaan. We leven in een onvoorstelbaar gevarieerde wereld. We waarderen die variëteit ook. Maar we geven haar onvoldoende ruimte. Dat wreekt zich met de dag meer.
Er komt iets bij. Iedereen weet dat mensen in vrijheid het beste gedijen. Ook dat is een van de pijlers van onze cultuur. Maar vrijheid valt niet te combineren met uniformiteit wat een ander woord is voor centralisatie. Vandaar dat het mooi is geweest. Iedereen weet het. Zie het mbo. Nu wij nog. Maar hoe? De afstand tot de andere kant van de stomer is zo groot dat elke schreeuw vervliegt in de wind.
