Chris van der Heijden is historicus en schrijver, hij doceert aan de School voor Journalistiek. Maandelijks schrijft hij een column voor Trajectum. (Deze column verscheen eerder in Trajectum 3, november 2014.)
Mijn geliefde is een van de meest geordende personen die ik ken. Ze bergt alles op, in laatjes, doosjes, kastjes, enveloppen, mappen, ordners, overal. Het ziet er niet alleen prachtig uit, het is ook prachtig. Zoveel orde heeft slechts één nadeel: je moet je wel herinneren waar je iets opgeborgen hebt. Er zijn immers zoveel laden enzovoort. Mijn geliefde ontkent dit problem weliswaar, maar toch. Ook zegt ze dat ik een chaoot ben. Dat klopt. Zo heb ik voor mijn administratie precies één bakje. Daar gooi ik alles in, meteen na ontvangst. Nadeel: ik moet even zoeken voordat ik iets teruggevonden heb. Voordeel: alles ligt altijd op dezelfde plek. Voordeel 2: en dus vind ik altijd alles.
Een vergelijkbaar probleem zie ik in de organisatie van ons onderwijs, op Sharepoint, bij de roostering, examinering, cijferpoespas en de rest. Op het oog en op papier ziet het er fantastisch uit. Mooie schema’s, prachtige woorden, fraaie kleuren, fijne verwijzingen. Wie dat allemaal kan bedenken, moet wel een genie zijn. Helaas voor het genie en dus ook voor ons, domme stervelingen, zitten er wel wat nadelen aan zoveel genialiteit. 1. zij is onbegrijpelijk, 2. je vindt zelden wat je zoekt, 3. zij kost ontzettend veel tijd, 4. zij vergroot het raadsel, en zo kan ik nog wel even doorgaan.
Eenvoud is de basis van al het goede. Maar eenvoudig is het onderwijs allang niet meer. Er zijn zoveel regels, aanwijzingen, geboden, verboden, afspraken en god-weet- wat-al-niet-meer dat je er een dagtaak aan hebt om te zien dat er in het bos überhaupt nog bomen staan. Misschien is dat ook de reden dat iedereen een master moet hebben of liever nog gepromoveerd zijn: om de organisatie te begrijpen. Want voor ons onderwijs lijkt me een titel nauwelijks een vereiste. Zo moeilijk is dat niet. Nee, het gedoe rond het onderwijs, dat is pas ingewikkeld. Ik, voorzien van aardig wat stempels, begrijp er althans steeds minder van.
Het leven is ingewikkeld. Als we steeds meer regeltjes bedenken om het eenvoudiger te maken wordt het dat niet. Integendeel. Dan hebben we voortaan twee ingewikkeldheden: leven én regels. Dat heeft weer een voordeel: dat het leven inderdaad relatief eenvoudig lijkt. Want die oplossingen, lees regeltjes, die vormen pas echt een probleem.
