Reint Jan Renes is lector Crossmediale Communicatie in het Publieke Domein
Waarom vinden we het toch zo moeilijk om publiekelijk te zeggen dat we iets niet weten? De afgelopen weken werden we geconfronteerd met diverse politici die niet durfden te zeggen 'ik heb geen flauw idee waar jij het over hebt'. John Leerdam die glashard beweerde dat hij binnen de PvdA al had gesproken over het vrijlaten van de (verzonnen) straatterorist Jael Jablabla. Ineke van Gent die (oud president) Richard Nixon best wel in staat achtte om – als Obama’s nieuwe spindoctor – verschillende partijen bij elkaar te brengen. Verstandige mensen met onzinnige uitspraken.
We waren het er allemaal over eens: hoe dom kan je zijn? Zeg gewoon dat je het niet weet. Ons zou dit niet overkomen. Of wel?
Weten we echt zeker dat wij niet de schone schijn zouden ophouden?
In de jaren '50 van de vorige eeuw liet Asch al zien dat we het heel moeilijk vinden ons verstand te volgen. In een klassiek onderzoek kregen participanten zittend aan een tafel met andere deelnemers (in werkelijkheid collega’s van Asch) een kaart waarop een lijn stond die ze moesten vergelijken met drie lijnen op een ander kaartje. Vervolgens moesten ze publiekelijk aangeven welke twee lijnen overeen kwamen. Een simpele opdracht. Echter de andere deelnemers gaven (in opdracht van Asch) zichtbaar een verkeerd antwoord. Dit leidde tot twijfel. Uiteindelijk gaf driekwart van de participanten minimaal één verkeerd antwoord en volgde daarmee de groep in plaats van hun verstand.
Asch toonde aan dat personen onder invloed van sociale druk dingen zeggen of doen die overduidelijk niet correct zijn. In deze tijd waarin wij continu en overal online zijn en via Twitter, Facebook en andere (sociale) media alle laatste nieuwtjes kunnen volgen, is het een teken van onvermogen wanneer je iets niet weet. Iets niet weten, zet je buiten de groep. Jij bent als enige niet op de hoogte. Hoe dom kan je zijn? Daarom gaan we liever mee met de leugen dan dat we toegeven het niet te weten.
Hoe kunnen we voorkomen dat we dit doen? Ik weet het niet.
Reacties hieronder of op Twitter: @ReintJanRenes
