Saskia van Laar en Alard Joosten, van de Docentenacademie voor effectief onderwijs, geven tips voor beter lesgeven. Ditmaal Alard Joosten, over just-in-case-leren versus just-in-time.
Laatst was ik op bezoek bij een docente tijdens haar werkcollege over kwalitatief onderzoek. De studenten hadden de afgelopen week zelf onderzoek gedaan en data verzameld. De docente gaf in het eerste deel van haar les uitgebreid uitleg over een analyse die de studenten aan het einde van de cursus zouden uitvoeren. Op dat moment gingen de meeste studenten druk aan het werk achter hun laptop: Facebook, online shoppen, mailen.
In het tweede deel van de les veranderde hun houding: ze konden namelijk nu al hun vragen stellen over waar zij afgelopen week tegen aangelopen waren met hun onderzoek. De vingers kwamen direct omhoog en de groepjes ‘streden’ om de begeleiding van de docent.
Wat kunnen we hier als docenten van leren?
Studenten leren het best én het meest wanneer zij een directe leerbehoefte hebben. Met andere woorden: wanneer het warm onder hun voeten wordt. Denk maar aan de toetsweken of lessen onderzoek tijdens het afstuderen! Dit noemen we just-in-time-leren. Op die momenten zijn zij supergemotiveerd om te leren.
Veel lesstof die wij aanbieden is echter niet just-in-time, maar just-in-case; het leren van iets wordt ingegeven doordat wíj menen dat studenten die kennis misschien ooit wel eens nodig zouden kunnen hebben (in case …). Een voorbeeld daarvan zijn theoretische colleges in het eerste jaar van een opleiding. Meestal heeft de student op dat moment nog helemaal geen behoefte aan deze kennis, en vaak kan hij deze kennis ook nog helemaal niet toepassen. De student moet leren zonder directe leerbehoefte, en dat is niet effectief! Daarom zouden we zoveel mogelijk moeten streven naar een situatie van just-in-time-leren.
Hoe bevorder je als docent in jouw les het just-in-time-leren bij studenten? Of: hoe verhoog je bij studenten de urgentie om te leren ? Vijf tips:
- Laat zien hoe jouw cursus van belang is voor en samenhangt met de andere curriculumonderdelen.
- Start met de eindtoets en/of werk met deeltoetsen, waardoor studenten ervaren de lesstof nodig te hebben om het einddoel te bereiken.
- Confronteer studenten in de les met wat ze nog niet kunnen door hen een moeilijke praktijkopdracht voor te schotelen.
- Verbind theorie altijd met directe toepassing en vice versa. Laat studenten bijvoorbeeld een model/begrip/concept direct gebruiken in een opdracht.
- Differentieer waar het kan en stem daarmee jouw lesactiviteiten zo veel mogelijk af op de individuele leerwensen.
Op deze manieren draag je bij aan de motivatie van de studenten en verleid je hen tot leren. Soms moet je studenten eerst de hitte laten voelen, voordat ze het licht zien!
Reageren? Graag!
Alard Joosten werkt als trainer en adviseur voor verschillende hoger onderwijsinstellingen. Heeft 15 jaar gewerkt bij de HU als docent, opleidingsmanager en kwaliteitszorgmedewerker. Sinds 1 januari 2016 is hij mede-eigenaar van De Docentenacademie voor effectief onderwijs. Samen met Saskia van Laar adviseert, traint en begeleidt hij beginnende en ervaren docenten in les- en begeleidingssituaties.
