Reint Jan Renes is lector Crossmediale Communicatie in het Publieke Domein en blogt op deze plek maandelijks over zijn vakgebied.
Er komen gruwelijke foto’s van verrotte gebitten, grote gezwellen en zwarte longen op de Nederlandse sigarettenpakjes te staan. Dat heeft ons kabinet besloten.
De vraag is of dergelijke afschrikwekkende beelden effectief zijn. Stoppen mensen met roken, of gaan mensen niet roken, als ze vieze plaatjes zien met daarop de negatieve consequenties van hun gedrag?
In Nederland is de algemene consensus dat harde, negatieve gezondheidscampagnes weinig zin hebben. Liever houden we het redelijk en genuanceerd of proberen we het met humor. Helaas wordt hier door het recente besluit van dit kabinet ten aanzien van roken van afgeweken.
Helaas? Ja, want in dit geval werken nare plaatjes niet. Integendeel zelfs. Juist ten aanzien van roken waren we in Nederland de afgelopen jaren heel slim bezig. Door alle maatregelen die in de afgelopen jaren doorgevoerd zijn, is het steeds lastiger geworden om te roken. Het mag bijna nergens meer en het is steeds duurder geworden. Roken is gedenormaliseerd. Niet-roken is de norm. Rokers zijn steeds meer de sneue sukkels van onze samenleving.
In plaats van het doorzetten van die trend en roken via plain packaging (weglaten van merk-specifieke logo`s, kleuren en lettertypes op sigarettenpakjes) nog meer te marginaliseren, zorgt het er via vieze plaatjes voor dat roken weer vol in de spotlights komt te staan. De rooklobby had het zelf niet beter kunnen bedenken. Schappen vol opvallende, angstaanjagende pakjes. Hoe cool is dat?
Jongeren hebben een aandachtsbias voor gevaar en rokers een aandachtsbias voor alles wat met roken te maken heeft. De kans is groter dat de opvallende pakjes beide groepen aanzetten tot roken dan dat ze er door weerhouden worden.
Daarnaast zijn rokers al jaren intensief getraind in het wegredeneren en negeren van alle antirook-argumenten en hebben jongeren een natuurlijke aanleg om overal tegenin te gaan. Een paar vieze plaatjes gaan het verschil niet maken. Roken is voor jongeren die het nog niet doen spannend en voor rokers verslavend. Om rokers te laten stoppen en jongeren niet te laten beginnen, is meer nodig dan pakjes met angstaanjagende plaatjes.
Wat wel effect heeft? Maak het roken nog oninteressanter, ongemakkelijker en duurder.
