Kort

KNAW wil nu al nieuwe gedragscode voor onderzoekers

De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) heeft een conceptversie van een nieuwe gedragscode wetenschappelijke integriteit gepresenteerd. Iedereen kan tot 20 oktober reageren.

De huidige code is zeven jaar oud, maar volgens de commissie sluit die onvoldoende aan bij het praktijkgerichte onderzoek van hogescholen. Ook zijn thema’s als kunstmatige intelligentie, kennisveiligheid en de rol van politiek urgenter geworden. ‘Voor het goed vervullen van ieders maatschappelijke rol dienen alle partijen elkaars autonomie te respecteren,’ staat in de code. Wetenschappers leveren feiten, maar ook ‘methodische twijfel’.

Nieuw is onder meer de oproep om niet te publiceren in malafide tijdschriften. Verder wordt open science aangemoedigd: data en publicaties moeten ‘waar mogelijk en wenselijk’ vrij toegankelijk zijn.

Over AI is de toon voorzichtig. Onderzoekers mogen alleen technologie gebruiken waarvan de werking duidelijk en wetenschappelijk gevalideerd is. Werkgevers moeten daarbij richtlijnen bieden. Begin 2026 gaat de nieuwe code in.

Bron: HOP, Olmo Linthorst

Oproep aan politiek: ‘Hol het onderwijs niet uit’

Dit een betere eerste zin, voor het kortje zie ik nu: De Vereniging Hogescholen, de MBO Raad, Universiteiten van Nederland, JOBmbo, ISO en LSVb roepen de Eerste en Tweede Kamer op: draai de bezuinigingen op het vervolgonderwijs terug en voorkom extra bezuinigingen.

Woensdag en donderdag debatteert de Tweede Kamer over de Rijksfinanciën, daarna volgt reces tot de verkiezingen van 29 oktober. ‘Dit is hét moment om de plannen nog aan te passen,’ stellen de organisaties.

Het steekt dat het primair en voortgezet onderwijs wél de volledige ‘loon- en prijsbijstelling’ krijgen, terwijl het vervolgonderwijs de inflatie grotendeels zelf moet opvangen. Dat kost volgens hen tientallen miljoenen bovenop eerdere bezuinigingen. Zelfs bij latere correcties blijft er een structurele achterstand bestaan.

‘Opleidingen dreigen te verdwijnen,’ waarschuwen ze. ‘Studenten moeten dan verhuizen en keren vaak niet terug naar hun regio.’

Bron: HOP, Bas Belleman

Petitie ‘behoud christelijke feestdagen’ aan de HU

Zo’n 250 mensen hebben een petitie ondertekend voor het behoud van religieuze feestdagen aan Hogeschool Utrecht.

‘Traditie verdient een stem’, legt Gea Kroeze uit Emmen uit. ‘En die geven wij via deze petitie.’ Achter haar staat een groep van bezorgde burgers, studenten en ouders’, vertelt ze aan Trajectum. Hoewel Kroeze niets met de HU te maken heeft, wil ze dat de hogeschool de onderwijskalender herziet, waarin christelijke feestdagen zijn vervangen door de neutrale benaming ‘nationale feestdag’.

Ze richt de petitie op de Tweede Kamer. ‘Want de problematiek overstijgt de interne organisatie van de HU.’ Of haar boodschap gehoord wordt, valt nog te bezien. Op dinsdag 23 september liet de onderwijsminister weten dat hij hierin geen rol heeft. ‘Een gemiste kans,’ vindt Kroeze.

Wanneer is de petitie geslaagd? ‘Idealiter met enkele duizenden handtekeningen. Niet dat het getal telt, maar de kracht van de boodschap,’ zegt ze.

Woonprotest in Utrecht 17 oktober

Vrijdag 17 oktober protesteren studenten in Utrecht tegen de woningnood. Ze komen ook met een plan om de ‘kamercrisis’ aan te pakken.

De Landelijke Studentenvakbond (LSVb) pleit in dat plan voor een kamergarantie: elke student die op zichzelf wil wonen, moet een plek krijgen. Dat is mogelijk als leegstaande panden slimmer gebruikt worden en woningcorporaties meer investeren. Betaalbare kamers zijn nu zeldzaam en moeilijk te vinden, zegt de bond.

Ook FNV Young and United en de Woonbond sluiten zich aan bij dit protest.

Vakbonden eisen 6 procent meer loon in hbo

De vakbonden AOb, FNV, CNV en FvOv gaan binnenkort aan tafel met de Vereniging Hogescholen om te onderhandelen over de nieuwe cao. Ze pleiten voor een salarisverhoging van zes procent. AOb-bestuurder Douwe van der Zweep wil de beschikbare overheidsmiddelen optimaal benutten. ‘Het hbo moet aantrekkelijk blijven om in te werken.’

Daarnaast willen de vakbonden dat de onderste schalen omhooggaan. “Een minimumloon van achttien euro zou écht de ondergrens moeten zijn, en dat geldt voor alle sectoren”, zegt Van der Zweep. “Het liefst leggen we dit vast in de wetgeving, maar zolang die er nog niet is, willen we de onderste schalen alvast een extra zetje geven.’

Ook de hoge werkdruk in het hbo moet worden aangepakt, schrijven de bonden, en de cao moet inclusiever worden. Er moeten bijvoorbeeld afspraken worden gemaakt over gelijke beloning van vrouwen en mannen, transitieverlof en de uitbreiding van de regeling voor verlof op niet-christelijke religieuze feestdagen.

De huidige cao geldt tot eind 2025.

HOP, Naomi Bergshoeff

Tweede Kamer wil ‘boete’ op leegstaande huizen

Eigenaren van langdurig leegstaande huizen kunnen straks een ”boete” krijgen, besloot de Tweede Kamer dinsdag. ‘Het is een mooie eerste stap’, vindt de Landelijke Studentenvakbond.

Er is zo weinig woonruimte dat studenten de zoektocht naar een kamer steeds vaker opgeven. De Landelijke Studentenvakbond, CNV Jong en FNV Young & United presenteerden daarom samen met de Woonbond een manifest om de wooncrisis aan te pakken.

Met de verkiezingen in aantocht pleiten ze onder meer voor een volledige huurtoeslag vanaf achttien jaar en voor het stapsgewijs afschaffen van de omstreden hypotheekrenteaftrek. Maar ze willen ook dat er een leegstandsheffing komt. Met dat laatste is de Tweede Kamer het alvast eens.

In Nederland staan meer dan 180 duizend woningen leeg, waarvan ruim 30 duizend al langer dan een jaar: ‘Langdurige leegstand van woningen is in tijden van een wooncrisis onacceptabel’, staat in het manifest.

Bron: HOP

Wageningen Universiteit fel op BBB-aanval wolvenonderzoek

De BBB-staatssecretaris van Landbouw, Jean Rummenie, is niet tevreden met een onderzoek van Wageningen Universiteit naar wolven in Nederland. Volgens hem zijn de uitkomsten ’theoretisch’ en ‘niet bruikbaar’. De onderzoekers stellen dat er ruimte is voor 23 tot 56 roedels in de Nederlandse natuur. Ecologisch kan dat, maar over de maatschappelijke gevolgen is niets gezegd. Rummenie noemt dat ’teleurstellend’ en benadrukt dat hij juist verwachtte dat er rekening werd gehouden met ‘een klein en dichtbevolkt land als Nederland’.

Zijn partijgenoot in Gelderland, gedeputeerde Harold Zoet, gaat nog verder en spreekt in het AD van een ’totaal onverantwoord’ rapport dat ‘zonder context’ is gepresenteerd. Wageningen reageert fel: het ministerie heeft zelf bepaald dat maatschappelijke effecten buiten beschouwing zouden blijven. Een woordvoerder noemt de kritiek daarom ‘misleidend’.

De spanning is opvallend, want Wageningen is sterk afhankelijk van opdrachten van het ministerie. Rummenie laat weten het vervolgonderzoek elders te laten uitvoeren.

HOP, Olmo Linthorst

Taliban wissen vrouwenstem uit universiteit

In Afghanistan verdwijnen opnieuw vrouwen uit het hoger onderwijs, schrijft De Telegraaf. De Taliban hebben 140 boeken van vrouwelijke auteurs verboden, variërend van romans tot wetenschappelijke werken. In totaal zijn 680 titels ‘zorgwekkend’ verklaard omdat ze niet zouden stroken met de sharia.

Tegelijkertijd verdwijnen 18 universitaire vakken uit het curriculum. Vooral studies die vrouwen een stem geven worden geschrapt: Gender en ontwikkeling, Vrouwensociologie, Mensenrechten en zelfs colleges over seksuele intimidatie.

Het besluit past in een somber patroon. Sinds de machtsovername vier jaar geleden mogen meisjes na groep zes niet meer naar school. Eind 2024 verdween in stilte de opleiding tot verloskundige (één van de laatste kansen voor vrouwen om hoger onderwijs te volgen). Met elke maatregel wordt hun toekomst verder uitgewist.

RUG schrapt 300 banen door Haagse bezuinigingen

De Rijksuniversiteit Groningen staat voor een bezuinigingsopgave van dertig miljoen euro en rekent de komende jaren op het verdwijnen van zo’n driehonderd banen, meldt de RUG aan RTV Noord. Het gaat om functies verspreid door de hele organisatie, van docenten tot ondersteunend personeel.

Gedwongen ontslagen zijn vooralsnog niet aan de orde; natuurlijk verloop en pensioneringen moeten de krimp opvangen. Naast de banenreductie schuift de RUG investeringen vooruit, worden kantoorruimtes compacter ingericht en ligt het afstoten van gebouwen op tafel.

Hoewel opleidingen voorlopig buiten schot blijven, betekent minder personeel dat colleges voller worden en onderwijs anders moet worden georganiseerd. Het bestuur hekelt intussen het kabinetsbeleid, dat onderwijs vooral als kostenpost lijkt te zien in plaats van als investering in de toekomst.

D66 en BBB botsen over de langstudeerboete

In de Algemene Politieke Beschouwingen na Prinsjesdag botsten D66 en BBB over de langstudeerboete.

Het inmiddels demissionaire kabinet wilde een langstudeerboete invoeren: studenten zouden drieduizend euro extra collegegeld moeten betalen als ze meer dan een jaar uitliepen in hun bachelor of master. Het ging uiteindelijk allemaal niet door.

Toch heeft BBB de langstudeerboete in het nieuwe verkiezingsprogramma opgenomen. Rob Jetten (D66) verbaasde zich erover. ‘Ik dacht dat hij dood en begraven was.’ Daarop reageerde Caroline van der Plas (BBB) laconiek. Ze leek niet erg aan die langstudeerboete te hechten, maar verdedigde hem wel. Want ze wil niet dat mensen ‘nodeloos lang in hun studie blijven hangen’, zei ze.

‘Heel lang studeren is iets van vroeger’, antwoordde Jetten. Daarnaast wees hij op hoge studieschulden, ongelijke kansen en op de protesten van hogescholen, ook in de regio waar BBB zich hard voor maakt.

Bron: HOP, Bas Belleman

Onderwijsminister Moes overleeft motie van wantrouwen

Onderwijsminister Gouke Moes zal de aanval op zijn geschiktheid als minister van Onderwijs overleven.

‘Is Gouke Moes geschikt als minister van Onderwijs?’ Ines Kostić (Partij voor de Dieren) begon over zijn benoeming tijdens de regeling van werkzaamheden, de dag na Prinsjesdag. ‘Als er een hakenkruis wordt geklad op een regenboogzebrapad in een gemeente, dan is de enige juiste reactie: veroordelen’, zei ze. Zijn reactie was: ‘Jammer, van beide kanten’.

Kostić wilde daarom een debat aanvragen. Ze kreeg steun van Volt, GroenLinks-PvdA, SP, D66, Denk en NSC, maar haalde geen meerderheid. ‘Volgens mij heeft deze minister daar heel vaak en in allerlei bewoordingen sorry voor gezegd, ook nog plenair, in deze zaal, dus laten we het verder gaan hebben over de inhoud’, liet de VVD weten.

Nu er geen meerderheid is voor een debat, is duidelijk dat Moes die motie gaat overleven.

Bron: HOP, Bas Belleman

Hogeschool van Amsterdam werkt aan eigen ChatGPT

In een pilot voor de medewerkers test de Hogeschool van Amsterdam (HvA) sinds dit studiejaar het chatbotprogramma ‘HvA AI Chat’. Dat meldt HvanA. Bedoeling is dat uiteindelijk ook alle studenten het programma kunnen gebruiken. Het is ontwikkeld door de gezamenlijke IT-dienst van de Universiteit van Amsterdam (UvA) en de HvA.

De hogeschool probeert hiermee minder afhankelijk te zijn van bigtechbedrijven zoals Google en OpenAI. Zo kan het de eigen gegevens in eigen beheer houden. Qua snelheid en kwaliteit zou het ongeveer even goed moeten werken als ChatGPT. Over een half jaar volgt de eerste evaluatie.

Voor zover bekend is de HvA de eerste hbo-instelling die aan een eigen chatbot naar het voorbeeld van ChatGPT werkt. Een aantal universiteiten is er ook mee bezig, in elk geval de UvA en Universiteit Twente.