Marijke Kolk is docent bij Journalistiek. Iedere veertien dagen schrijft ze een column voor Trajectum. Deze keer: haar journalistieke irritatiemeter die rood uitslaat bij het zien van talkshow Op1.
Al had ik al last van een overkill aan coronanieuws, toch keek ik afgelopen week maar weer eens naar Op1. De zaterdagavondversie om precies te zijn, met Thijs van den Brink en Giovanca Ostiana. Nu ben ik sowieso al geen fan van dit presentatieduo, maar dit keer sloeg mijn journalistieke irritatiemeter rood uit.
Psychiater en filosoof Damian Denys was te gast; een man naar mijn hart, die belangrijke zaken altijd in perspectief weet te plaatsen. De avond begon dus goed. Hij zei: ‘We hebben zo’n focus op dat virus, dat er blijkbaar niets anders op deze wereld aanwezig is behalve dat virus (…). Ik vind dat de aandacht die we eraan schenken disproportioneel is. En dat we dus een aantal belangrijke dingen die gaande zijn uit het oog verliezen (…). Er zijn sociale problemen, economische problemen (…). Mijn vraag is: hebben wij eigenlijk wel een debat gevoerd in de brede zin? Als we de samenleving nog zo lang zullen vastzetten met alle gevolgen van dien, ook voor de volgende generatie, hebben we daar genoeg over nagedacht?’
Een goed punt, vond ik. Maar zowel Thijs als de interviewende zangeres keken Damian wazig aan. Dit ging hun petje duidelijk te boven. Snel keek Thijs op zijn briefje. De deskundigen stond daar, bij wijze van reminder. Thijs, bijna als een verontwaardigd kind: ‘Er was gewoon grote nood en we waren bang. We hebben naar de deskúndigen geluisterd.’
De psychiater/filosoof liet zich niet van zijn stuk brengen: ‘We zijn zo bang voor een tekort aan ic-bedden en dat we dan een beslissing moeten nemen waar we niet over na willen denken. Het is menselijk om de discussie wél te voeren. Vroeger was het eenvoudiger, omdat mensen een transcendent standpunt konden innemen. Zij konden een abstractie maken van hun eigen leven, hun eigen sterfelijkheid. En met een brede blik kijken naar een langere periode.’
Thijs bracht de informatie graag even terug naar hapklare
brokken, Jip en Janneke taal, zo begreep hij het zelf ook beter: ‘Konden ze vroeger
de dood beter accepteren?’
‘Er werd veel meer gedacht vanuit een religieus of ideologisch standpunt, een
standpunt dat verder strekt dan een persoonlijke individuele beleving. Ik vind
dat we heel strak hangen op twee ideologieën: het sentimenteel individualisme,
wat er met mij gebeurt en met mijn familie, en een onmiddellijk technocratisch
pragmatisme: er is een probleem dat gaan we nu oplossen.’
Ik nam een slok van mijn wijn en dacht: ja, de illusie van de maakbaarheid. De ziekte van de huidige tijd. Ik verheugde me op de rest van het gesprek.
Helaas werd Damian door Giovanca de mond gesnoerd. Ze
moesten nodig naar het volgende onderwerp: het feit dat bejaarden in
verpleeghuizen niet meer bezocht mogen worden. Kijk, dat was nog eens nieuws.
Dat zouden de mensen thuis vast begrijpen. Dat niet bezoeken van bejaarden, was
dat wel zo’n goed idee? Moesten we niet, in het kader van een leefbare
samenleving, toch maar wat meer risico’s nemen en hen wel bezoeken?
Het was dezelfde discussie als die Damian Denys had aangezwengeld, alleen dan
op microniveau.
Maar dat had niemand door.
