‘Trippen in het studentenhuis: drugsgebruik studenten flink toegenomen’ en ‘Zorgen over groep studenten die meer drank en drugs gebruikt’. Zomaar twee recente koppen over het drugsgebruik onder studenten. Na bijna anderhalf jaar corona en met een ‘summer of love’ in aantocht is het tijd om de balans op te maken. Hoe staat het met het drugsgebruik onder studenten?
‘Het zakje moet op’
‘Ik heb een lijstje gemaakt’, vertelt Michiel*. ‘Dan weet ik zeker dat ik niets vergeet. Even kijken: XTC, speed, cocaïne, lachgas, alcohol, wiet, truffels en phenibut. Had ik ketamine al genoemd? Dat zijn de drugs die ik tot nu toe gebruikt heb. Wat phenibut is? Dat is een voedingssupplement, dat je gewoon legaal kunt bestellen. Het zit ergens tussen XTC en coke in, alleen dan met een lichte werking. Je merkt er niet zoveel van. Ideaal als je een beetje lekker wil gaan, maar ook de volgende dag nog plannen hebt.’
De ICT-student nam zijn eerste harddrugs tijdens de coronapandemie. ‘Daarvoor woonde ik nog bij mijn ouders en sportte ik fanatiek. Ik blowde toen al wel veel, maar gebruikte nog geen harddrugs. Dat gaat thuis best lastig.’ Nu woont hij in een studentenhuis, waar hij zijn huisgenoten ziet gebruiken. Er zijn regelmatig huisfeestjes. ‘Toen wilde ik ook weleens weten hoe het was. Vorige zomer gebruikte ik voor het eerst XTC. Dat was op een feestje, op het balkon van de buren. Het was fantastisch. Daarna ben ik vaker drugs gaan gebruiken. Laatst nog, op Bevrijdingsdag, toen ik met vrienden aan de coke ging. Achteraf gezien hebben we toen te veel gesnoven. De gedachte was: het zakje moet op.’
Coke komt snel op tafel, vertelt Michiel. ‘Dan zijn we aan het zuipen en vraagt iemand: “Zin om te snuiven?”’ Dat geldt niet voor XTC: ‘Dat is iets speciaals, dat plan ik van tevoren. Ik hanteer de regel dat er drie maanden tussen moeten zitten, voordat ik weer een pilletje neem.’ De rest van de drugs zitten daar tussenin. ‘Ik plan niet wanneer ik speed of ketamine ga nemen, dat hangt van de avond af. Maar het komt ook weer niet zo snel op tafel als coke.’
‘Ik blow nog steeds veel, voornamelijk gewoon thuis, op m’n kamer. Als ik een schatting van de kosten moet maken, denk ik dat ik maandelijks zo’n 100 tot 200 euro uitgeef aan wiet. Daar komt dan nog 50 euro bij van de andere drugs.’
Minder XTC
Het Trimbos-instituut doet onderzoek naar het drugsgebruik onder jongeren. ‘Om inzicht te krijgen in het veranderende drugsgebruik onder studenten moeten we eigenlijk het najaar afwachten,’ vertelt Ruben van Beek, wetenschappelijk medewerker van de afdeling drugs. ‘Dan publiceren we de resultaten van een onderzoek naar deze specifieke groep. Nu kunnen we het beste kijken naar het onderzoek naar uitgaanders. Dat zijn mensen van 16 tot en met 35 jaar, die het jaar voor de eerste lockdown minimaal één keer een club of festival hebben bezocht. Dat is niet dezelfde groep als studenten, maar het geeft een goede indicatie.’
‘In de groep met uitgaanders vindt het meeste alcohol- en drugsgebruik plaats’, vertelt Van Beek. ‘Op de gehele Nederlandse bevolking heeft hooguit een paar procent ooit drugs gebruikt, in deze groep ligt dat aantal veel hoger. Zo heeft iets meer dan de helft (51 procent) weleens cannabis gebruikt en 43 procent XTC. Dat zijn de meest populaire drugs, gevolgd door lachgas en cocaïne.’
Van Beek: ‘We hebben in het onderzoek gekeken in hoeverre dit drugsgebruik veranderd is tijdens de coronapandemie. We zien dat middelen die normaal gesproken vaak op festivals en feestjes gedaan worden, zoals XTC en amfetamine of speed, minder gebruikt worden. Bij XTC gaat het om een daling van 10 procent. Dit komt natuurlijk doordat clubs de afgelopen maanden dicht waren.’
Andere middelen, zoals cannabis en coke, werden ook voor de coronapandemie al thuis gebruikt. Het gebruik hiervan is gelijk gebleven of soms zelfs gestegen’, vertelt Van Beek. ‘Zo is bijna de helft van de cannabisgebruikers vaker cannabis gaan gebruiken. Met andere woorden: de een gebruikt minder, de ander juist meer.’
Meer gebruiken door verveling
‘Lieve Mark’, een initiatief van zeven studenten uit Leiden, Delft en Utrecht, bijgestaan door het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO), deed onderzoek naar het veranderende drugsgebruik onder studenten. Begin dit jaar publiceerden zij daarvan de resultaten.
Dwight van Schoorl, een van de initiatiefnemers, vertelt over de belangrijkste uitkomsten: ‘Vier op de tien studenten is tijdens de coronacrisis meer verdovende middelen gaan gebruiken, zo blijkt uit ons onderzoek. 19 procent is meer gaan drinken, 10 procent gebruikt meer drugs en 12 procent gebruikt meer van allebei. Dat zijn forse aantallen.’ Als belangrijkste redenen zien Van Schoorl en zijn mede-onderzoekers verveling (65 procent), je even beter willen voelen (41 procent) en het feit dat mensen in de omgeving ook meer zijn gaan gebruiken (37 procent).
Sophie* is een van de studenten die tijdens de coronapandemie meer is gaan gebruiken. De student Biologie vertelt dat ze op haar zeventiende begonnen is met experimenteren met drugs. ‘De eerste keer was XTC tijdens een schoolfeest, dat was best spannend. Nu vind ik het leuk om tijdens een feestje of festival ‘iets te doen’, maar dat was tijdens corona natuurlijk niet mogelijk. Daarom heb ik nu al ruim anderhalf jaar geen XTC gebruikt. Maar nu blow ik wel elke dag.’
‘Ik slaap heel slecht’, vertelt ze. ‘Dat probleem speelt al een aantal jaar, maar tijdens corona is het erger geworden. Ik heb last van de verveling en door te blowen gaat de tijd net wat sneller voorbij. Daarom blow ik nu elke avond en soms ook overdag. Ik maak me er nog geen zorgen over, want ik weet zeker dat ik gewoon kan stoppen.’
Mentale gezondheid
Lucas* heeft een heel ander verhaal. ‘Ik heb vanaf mijn eenentwintigste best veel drugs gebruikt. Wiet, hasj, speed, coke, 2C-B, XTC, noem het maar op. Nu doe ik dat niet meer, ik drink alleen nog.’ De student van de Lerarenopleiding noemt zijn mentale gezondheid als belangrijkste reden om te stoppen. ‘Ik ken de nasleep van dat spul, je voelt je de dagen erna niet beter. Door corona voelde ik me slechter, dat kon ik er echt niet bij hebben.’
‘Daar komt bij dat ik verslavingsgevoelig ben. Als ik iets gebruik, wil ik het daarna weer doen. Op een gegeven moment gebeurde het een paar keer per week. Dan was ik met vrienden in de kroeg en hadden we veel gedronken. Als je dronken bent en nog even door wil gaan, kun je een upper nemen, zoals speed of cocaïne. Dan voel je weer redelijk nuchter en krijg je energie. Ik was er heel gevoelig voor, als me dat werd aangeboden. Als je dat dan elke week gaat doen, begin je buiten de maatschappij te vallen. Regelmatig een nacht niet slapen heeft veel impact op je werk en studie. Mensen begonnen me te ontwijken, omdat ik altijd zo moe was en er slecht uitzag.’
Toen besloot Lucas* te stoppen met drugs en dat aan zijn vrienden te vertellen. ‘Dat was lastig, het gebruiken van drugs is in mijn vriendengroep toch de sociale norm. Gelukkig reageerden ze begripvol en bieden ze het me nu niet meer aan.’
‘Nog gesnoept?’
Meedoen met vrienden is een van de redenen waarom jongeren beginnen met drugs, vertelt Kim de Graaf. Zij studeerde Social Work op de HU en dook voor haar afstuderen in het drugsgebruik onder jongeren. Daarmee won ze vorig jaar de Artikelenwedstrijd van haar opleiding. ‘Ik had en heb nog nooit drugs gebruikt. Daarin voel ik me een uitzondering. Ik werkte in een supermarkt en dan hoorde ik collega’s aan elkaar vragen of ze in het weekend nog “gesnoept” hadden. Ik wilde weten waarom drugs zo normaal zijn geworden.’
‘Dat drugs zo normaal zijn, zie je bijvoorbeeld op festivals’, vervolgt De Graaf. ‘Die zijn helemaal ingericht op drugsgebruik en het beperken van de risico’s. Daar worden hele plannen voor geschreven: van voldoende waterpunten voor mensen die aan de XTC zitten tot chill out-ruimtes, waar gebruikers even vrij zijn van prikkels. Het gaat niet meer om preventie, maar beperken van de risico’s.’
Want er zitten wel degelijk risico’s aan het gebruik van drugs. Op lange termijn gaat het bijvoorbeeld om verslaving, op korte termijn zijn er zowel lichamelijke als geestelijke risico’s, uiteraard afhankelijk van welke drugs gebruikt wordt. Zo bestaat bij XTC de kans op oververhitting bij te weinig water drinken of juist op watervergiftiging, bij te veel water. Bij psychedelische drugs zoals truffels kan iemand in een bad trip terecht komen.
Voor haar onderzoek formuleerde De Graaf een aantal redenen waarom jongeren beginnen met drugs. ‘Ze doen mee met hun vrienden en kunnen lastig “nee” zeggen. Ze overzien slecht de gevolgen en risico’s en willen graag experimenteren’, vertelt De Graaf. ‘Door corona is daar natuurlijk nog een belangrijke reden bij gekomen: verveling. Jongeren gaan veel minder naar school, hun werk is soms weggevallen en ze kunnen niet uitgaan. Aan de andere kant zijn de huisfeestjes natuurlijk wel doorgegaan. Niet zo gek dat er door sommigen juist meer gebruikt wordt.’
‘Ik ken bijna niemand die niets doet’
Sanne* voelt zich net als De Graaf ook een uitzondering. De student Journalistiek heeft nog nooit drugs gebruikt en is dat ook niet van plan. ‘Het is niet zo dat ik nou zo’n heilig boontje ben, maar ik heb er geen interesse in. Voor mij hoeft het gewoon niet.’ Haar vrienden hebben allemaal weleens iets gebruikt. ‘Ik ken bijna niemand die niets doet, ik ben een uitzondering.’
Toch zorgt dat nooit voor lastige situaties, vertelt ze. ‘Als vrienden op een feestje iets gebruiken, zitten zij op een heel ander level dan ik. Zij zijn euforisch, ik heb dat dan niet. Ik vermaak me prima zonder drugs hoor, dat is het niet, maar je beleeft zo’n feestje anders. Als iemand een ballonnetje [lachgas] naast me doet, vind ik dat prima, maar als iedereen aan de pillen gaat, ga ik liever weg. Mijn vrienden kennen mijn standpunt en laten me verder met rust.’
Guido* is door zijn vrienden in het verleden weleens gepusht om iets te gebruiken. ‘In mijn vriendengroep zijn drugs vrij normaal. Ik denk dat bij de helft van de feestjes iets gedaan wordt’, vertelt de student Leraar Omgangskunde. Uit mezelf ben ik voorzichtig en zou ik het niet zo snel doen, ik ben bang voor de dip die paar dagen later volgt. Maar als ik veel gedronken heb en het aangeboden krijg, ga ik snel overstag. Zo heb ik weleens ketamine en coke gebruikt. En ik sluit niet uit dat ik in de toekomst nog eens ga gebruiken als ik weer gedronken heb.’
‘Ik schrok ervan hoe normaal coke was’
In de vriendengroep van Guido* is coke de meest gebruikte drug. Precies om dezelfde reden die Lucas* eerder al noemde: na een avondje zuipen kun je er met coke nog even tegenaan. Marion* heeft verschillende soorten drugs gebruikt, ook coke. ‘Dat was oké, maar ik dacht niet: wow, wat een lekker gevoel’, vertelt de student Fysiotherapie. ‘Ik schrok ervan hoe genormaliseerd het gebruik van coke is. In no time werd er ontzettend veel gesnoven. Op feestjes is dat normaal; dan kun je nog even door.’
Achter het produceren en verhandelen van drugs als coke zit veel leed. Denk bijvoorbeeld aan de bloedige drugsoorlogen in Zuid-Amerika, maar ook dichterbij huis zijn de gevolgen zichtbaar. Zo wordt er regelmatig drugsafval gedumpt in natuurgebieden in het zuiden van Nederland of vindt er een afrekening in het criminele circuit plaats, die niet zelden gelinkt wordt aan drugshandel. Ernstige zaken, vinden veel studenten, maar geen reden om te stoppen met drugs. ‘Ik ken de schaduwkanten, maar laat me er niet door tegenhouden. Zoveel gebruik ik nou ook weer niet’, luidt een veelzeggende reactie.
Marion* gebruikt regelmatig drugs en laat zich ook niet tegenhouden door de schaduwkanten. ‘Je weet dat het illegaal is en dat er veel misstanden zijn, maar ik houd me daar eigenlijk niet zo mee bezig.’ Waar ze zich wel van bewust is: de risico’s die drugs met zich meebrengen. ‘Ik vind het heel leuk om iets te doen, maar wil het niet te veel normaliseren. Daarom wacht ik altijd drie maanden voordat ik weer aan de XTC ga, zoals aangeraden wordt.’ De laatste tijd gebruikte ze op huisfeestjes, nu kijkt ze reikhalzend uit naar de zomer. ‘Ik heb zin in een feestje of festival. Dat is natuurlijk een heel andere setting, maar ik vind dat eigenlijk veel leuker dan thuis iets gebruiken.’
Summer of love
De zomer, die al is omgedoopt tot de summer of love, brengt de nodige risico’s met zich mee. Dwight van Schoorl, een van de initiatiefnemers van ‘Lieve Mark’, vertelt dat er jongeren zijn die de komende tijd voor het eerst naar een festival gaan. ‘Zij zijn een jaar of 17, 18 en hebben daar nog geen ervaring mee. Als zij dan denken: wij gaan ook eens iets gebruiken, schuilt daar het gevaar. Er is dan niemand in de groep die al ervaring heeft, die daarover kan vertellen of extra kan opletten. Dat vormt een risico.’
Ruben van Beek, onderzoeker bij het Trimbos-instituut, vult aan: ‘Wij hebben een panel van onderzoekers, expert en gebruikers bij elkaar gezet. ‘Lieve Mark’ was daar ook onderdeel van. Zij onderscheiden de volgende risico’s: bij sommige mensen gaan we een inhaalslag zien, omdat zij bijna anderhalf jaar lang niet konden “losgaan”. Ook verwacht het panel dat feestgangers sneller overprikkeld zullen zijn. De warmte, drukte en harde muziek, dat is toch een andere setting om drugs te gebruiken dan tijdens een feestje thuis.’
Hoe de summer of love er precies uit gaat zien, zal de komende maanden blijken. Volgens ICT-student Michiel* zal het met die inhaalslag wel meevallen. ‘Ik denk dat er qua drugsgebruik niet zo veel gaat veranderen. Er waren de afgelopen tijd doordeweeks en elk weekend huisfeestjes, waar genoeg gebruikt werd. Dus het is niet zo dat iedereen stil gezeten heeft.’
Daarnaast gaven alle studenten die aan dit verhaal meewerkten en weleens gebruiken aan dat hun drugs getest zijn en dat ze goed op de hoogte zijn van de risico’s. ‘Ik test mijn drugs altijd en kijk geregeld naar Drugslab [een YouTube-kanaal van BNN/VARA]. Zo weet ik wat ik doe en welke middelen ik niet door elkaar moet gebruiken,’ luidt een van de reacties. Lucas*, die inmiddels geen harddrugs meer gebruikt, geeft het advies om altijd je drugs te laten testen. ‘Dat kan ik iedereen alleen maar aanbevelen, weet wat je neemt.’
*De namen van de geïnterviewde studenten zijn gefingeerd. Hun namen en leeftijden zijn bij de redactie bekend.
Wil je nog meer weten, over de kosten, risico’s en andere wist-jedatjes? Luister de 14 minuten onze podcast over drugs
