Annette Klarenbeek is lector Crossmediale Communicatie in het Publieke Domein. Zij blogt, wisselend met collega Reint Jan Renes, op deze plek over haar vakgebied. Ditmaal: praten over politiek of over de Tweede Kamer?
Welk beeld hebben mensen eigenlijk van de Tweede Kamer? Wordt dat bepaald door de waan van de dag? Of is het wat anders? Die vraag hebben we onderzocht met ons lectoraat. We organiseerden vijf focusgroepgesprekken op verschillende plekken in het land en lieten ambtenaren met burgers spreken over hoe zij de Tweede Kamer zien.
Wat bleek? Mensen onderscheiden het instituut Tweede Kamer niet duidelijk van de politiek. Maar: mensen willen dit wel graag. Zie bijvoorbeeld dit gespreksfragment:
Respondent: “Maar zoals jullie zeggen de Tweede Kamer is ook een instituut op zichzelf (.) daar had ik nog helemaal niet aan gedacht, en ik denk dat daar ook eerst bekendheid aan moet worden gegeven dat het gewoon ook een afdeling is, met mensen die d’r werken, en als je daar weer een beetje wat meer aandacht aan geeft, ja, dan worden de mensen ook bewust van de Tweede Kamer als instituut, dat dat er is, en dan zal het toegankelijker denk ik zijn
De respondent reageert op het gebrachte nieuwsfeit als iets waar hij wel aan had kunnen denken als dit mogelijk was gemaakt (‘nog’). De spreker anticipeert zo op de mogelijke kritiek dat hij zich niet goed geïnformeerd heeft. Hij geeft aan dat de Tweede Kamer zelf deze kennis had moeten activeren: ‘en ik denk dat daar ook eerst bekendheid aan moet worden gegeven’.
Zo voorkomt de spreker gezichtsverlies. Face-keeping noemde de socioloog Erving Goffman dat al in 1967: het verschijnsel dat mensen erop gericht zijn hun eigen gezicht te beschermen, wanneer een beschuldiging van incompetentie op de loer ligt.
In de focusgroepen zagen we dit fenomeen zich bij herhaling voordoen. Deelnemers gaven al pratende aan dat een gebrek aan kennis en informatie over de Tweede Kamer niet slechts individuele problemen zijn, maar problemen zijn die breder spelen in de samenleving: ‘niemand weet dat’. We zagen het verschijnsel niet alleen in deze focusgroep. Het is ook terug te vinden in allerlei wetenschappelijke literatuur, bleek uit een systematic review van ons.
Mensen hebben de behoefte te zien wat de Tweede Kamer doet en bijdraagt aan de samenleving, ook buiten verkiezingstijd. Dat vraagt om meer inzicht in de codes en het werk van de Tweede Kamer. Wat ook helpt: het creëren van nieuwe associaties bij de rituelen in de Tweede Kamer. Zodat duidelijk wordt dat die aansluiten bij lang bestaande tradities. En niet ingegeven door de waan van de dag.
