De HU is nadrukkelijk aanwezig in De Uithof. De bestaande gebouwen zijn gerenoveerd of worden onder handen genomen. Ook bouwt de hogeschool een nieuw gebouw op het Utrecht Science Park. Maar het was niet vanzelfsprekend dat de HU een plek zou krijgen op het ‘universiteitsterrein’.
Door Gerard Rutten
Lange tijd was de universiteit erg eenkennig: alleen universiteitsgebouwen mochten er in De Uithof staan. ‘Het oorspronkelijke idee was om er geen andere functies en organisaties toe te laten’, zegt Ruut van Rossen, hoofd Campusmanagement van de Universiteit Utrecht en sinds jaar en dag betrokken bij de ontwikkeling van wat tegenwoordig Utrecht Science Park, locatie De Uithof heet.
Die eenkennigheid heeft historische redenen, legt hij uit. De universiteit breidde tijdens de onstuimige groei in de negentiende eeuw uit naar de rand van de stad. Daar werden opleidingen als diergeneeskunde, natuur- en sterrenkunde en chemie gesitueerd. Omdat de stad groeide en woonwijken de faculteiten omzoomden, begon het te knellen. De laboratoria vormden een gevaar voor de bevolking en de universiteit moest uitwijken.
Johannapolder
De blik viel op een deel van de toenmalige Johannapolder in het oosten van de stad, de huidige Uithof. Het ministerie kocht de gronden aan en de universiteit zette er in de jaren zestig houten barakken en enkele betonnen kolossen neer, zoals het hoge Van Unnikgebouw. Als de gemeente medio jaren zeventig aanklopt met plannen voor woningen in De Uithof, gaan bij de universiteit de alarmbellen rinkelen. Van Rossen: ‘De universiteit wilde niet nog eens de stad uitgejaagd worden en verzette zich tegen woningbouw op het terrein.’
Na een langdurig voortslepende juridische procedure kreeg de universiteit gelijk. Toch veranderde de universiteit later alsnog van gedachte. ‘Het idee begon te groeien dat we af moesten van die monocultuur van alleen een universitair vestigingsgebied naar meer functies’, vertelt Van Rossen. Inmiddels kampte de stad met woningnood onder studenten en werd gedacht aan de bouw van studentenflats en kwamen de (toen nog talloze kleine) hogescholen in beeld voor een plek in De Uithof.
Stedenbouwkundig plan
In 1986 kreeg Rem Koolhaas de opdracht voor het ontwerpen van een stedelijk plan voor De Uithof. De tegenwoordig wereldwijd befaamde architect maakte dat samen met collega Art Zaaijer. Het werd een campus met universiteit, hogeschool academisch ziekenhuis en studentenwoningen. Maar ook met horeca, winkels, bioscoop en een sportcentrum. Aan de Padualaan/Heidelberglaan tekenden Koolhaas en Zaaijer een boulevard, met daarnaast een strook gebouwen voor de faculteiten van wat later Hogeschool Utrecht gaat heten.
Als eerste zet medio jaren tachtig de voorloper van de Faculteit Gezondheidszorg voet in De Uithof. Aan de Bolognalaan verrijst in fases de nieuwbouw. Aan de Padualaan/Heidelberglaan volgen de faculteiten Economie en Management, Communicatie en Journalistiek, Maatschappij en Recht en veel later de Faculteit Educatie.
Vanwege beperkte financiële middelen werden er relatief lage (en dus goedkopere) gebouwen neergezet. ‘Heel dom’, zegt oud-rector Van Ginkel van de UU in een jubileummagazine uit 2011 over 50 jaar De Uithof. ‘Want als die gebouwen iets hoger waren geweest, had de hogeschool nu niet met die verouderde panden ver weg aan de Oudenoord in haar maag gezeten.’
Twee nieuwe gebouwen
En hiermee komen we bij de actualiteit. Het college wil dat de faculteit Natuur en Techniek en de HU Diensten, die nu verspreid in meerdere panden in de stad zijn gehuisvest, naar het Utrecht Science Park komen. Hiervoor is een grootscheepse herhuisvestingsoperatie in gang gezet. In de aanvankelijke plannen stonden zes varianten uitgewerkt. De optie die de voorkeur had van het college bestond (onder meer) uit de realisatie van twee nieuwe gebouwen: op de parkeerterreinen aan de Padualaan (tegenover de Faculteit Educatie) en aan de Heidelberglaan/Bolognalaan/Cambridgelaan (naast studentenflat De Bisschoppen). Het plan met twee nieuwbouwpanden is van de baan. ‘De hogeschool heeft geconstateerd dat bouwen op die plekken financieel niet haalbaar of niet nodig is’, concludeert Van Rossen.
De hogeschool kan toe met één nieuw gebouw en lange tijd was het parkeerterrein aan de Padualaan in beeld. Maar in de loop van 2014 komt het bericht dat de hogeschool toch opteert voor het kleinere kavel naast De Bisschoppen. Van Rossen over deze switch: ‘We hebben heel lang kavel 8, tegenover de Faculteit Educatie, gereserveerd voor de hogeschool. Uiteindelijk is in de puzzel hoe groot de nieuwbouw moet worden deze plek afgevallen. Die is volgens de hogeschool groter dan de ruimtebehoefte van de HU. Dus is gekozen voor het kleiner kavel waar minder vierkante meters gebouwd hoeft te worden.’
En bijkomende zaak: ‘Aan de Heidelberglaan hoeven beduidend minder parkeerplaatsen te worden vervangen; dat zou ook een kostbare aangelegenheid worden.’
Borreltafel
Nee, lacht hij, op de vraag of het afketsen van deze bouwlocatie iets te maken met het idee dat de HU te dominant aanwezig zou zijn bij de ingang van het Science Park.
Enkele jaren geleden opperde een columnist van het AD Utrecht Nieuwsblad dat toenmalig UU-collegevoorzitter Yvonne van Rooy het niet leuk vindt dat ‘het streepjesgebouw’ van de Faculteit Educatie – bij de UU ook wel De Schreeuwlelijk genoemd – de universiteit in de schaduw lijkt te plaatsen. Maar dat deerde haar niet, zei ze tegen Trajectum: ‘Prima dat de hogeschool zich zichtbaar afficheert. Het is een mooie entree van De Uithof.’
Van Rossen: ‘We laten ons leiden door bedrijfsmatige argumenten, niet door dit soort sentimenten. Misschien is het een issue aan de borreltafel.’
Anno september 2016 heeft De Uithof veel weg van een grote bouwput. Dat komt door de aanleg van de trambaan, maar ook door allerlei bouwactiviteiten. Niet in de laatste plaats door de HU, die middenin een grootscheepse herhuisvestingsoperatie zit. Op het voormalig parkeerterrein naast De Bisschoppen zijn bouwketen verrezen en is een begin gemaakt met het schroeven van de ‘heipalen’ voor de nieuwbouw van de hogeschool. Op een steenworp afstand wordt driftig verbouwd (Padualaan 99) en de laatste hand gelegd aan de verbouwing (Padualaan 101). De Faculteit Maatschappij en Recht is alvast verhuisd naar het nieuwe, nog onaffe onderkomen.
