Vanaf september 2022 kun je na je master aan een hbo-opleiding doorleren op ‘niveau 8’, voor een nieuwe titel: ‘professional doctor’, afgekort tot ‘pd’. Gelijkwaardig aan de Phd die mensen aan de universiteit na hun promotie aan de universiteit halen, maar met een ander karakter: geen opleiding tot professioneel onderzoeker, maar onderzoekend professional. We spreken met Daan Andriessen. Hij is lector Methodologie van Praktijkgericht Onderzoek aan de HU. Daarnaast schreef hij het rapport voor Vereniging Hogescholen, dat aan de basis staat bij de introductie van deze Professional Doctors.
Waarom willen hogescholen dit?
‘Je wil vooral slimme mensen in het werkveld hebben.’ Zegt lector Daan Andriessen hierover. En dat is nou net de bedoeling van de pd’s: ze moeten iets toevoegen aan de praktijk, die staat te springen om slimme snufjes.
De pd maakt de hogeschool aantrekkelijker, zoals Maurice Limmen van de Vereniging Hogescholen uitlegde in NRC. Andriessen: ‘Wat we zien is dat jongeren kiezen voor de universiteit om verkeerde redenen. “Een hoger niveau, dus beter,” denken ze. Maar ze haken vervolgens af doordat ze er achter komen dat hbo beter bij ze past vanwege het praktische karakter.’
Een hardnekkig vooroordeel
Voor Andriessen betekent deze professional doctor dus een upgrade voor het hbo. ‘Door dit niveau 8 toe te voegen vervalt het niveauverschil tussen de universiteit en het hbo. Wat overblijft is enkel het verschil in aanpak: theoretisch of praktijkgericht.’
Volgens Andriessen zal het nog even duren voordat het vooroordeel ‘Hbo is minder dan WO’ uit ons denken is. ‘Minstens tien jaar. Vooral werkgevers moeten ervan doordrongen worden dat ze niet langer automatisch naar een academisch geschoolde kandidaat hoeven te zoeken. We zullen voorbeelden krijgen van mensen met pd’s die indrukwekkende zaken hebben afgeleverd.’
Hogescholen moeten niet ‘universiteitje willen spelen,’ zeggen tegenstanders van de pd. Andriessen zucht .‘We willen juíst niet universiteitje spelen, dat is het probleem. We hoeven geen mensen die een dik boek schrijven, maar we willen dat ze iets nuttigs maken.’
Want wat is dán het verschil?
Als het snel gaat, kunnen de eerste vijf terreinen waarop een pd te behalen valt, al beginnen in september 2022. Eerst liggen er nog wat hobbels op de weg, vergelijkbaar met het ontwerp van een reguliere opleiding. Er moet een programma worden bedacht, doelen geformuleerd en goedgekeurd door een nieuw in te stellen validatiecommissie voor de professional doctorate.
Het idee voor de professional doctor bestaat al tien jaar. De HU was een van de voorlopers en liet het onderzoeken door een werkgroep. Maar we moeten toch niet doen alsof deze pd een pionier wordt? Op de universiteit bestaan toch al promovendi die werken in de praktijk? Denk aan artsen, ingenieurs, architecten.
Andriessen: ‘Klopt. Voor bepaalde domeinen wordt het spannend, want wát is daar dan het verschil? Ten eerste werkt bij ons de pd altijd op verzoek van een opdrachtgever. Ten tweede levert hij altijd iets af waar je meteen mee aan de slag kunt. Het moet werken, betaalbaar zijn en uit te leggen aan derden.’
Altijd op verzoek van een opdrachtgever? Hoe onafhankelijk ben je dan als onderzoeker?
Andriessen: ‘Dat is immer een aandachtspunt bij ons geweest. Maar het werk van de pd wordt gecontroleerd door een lector, een begeleidingscommissie en een beoordelingscommissie. Die houden ook die onafhankelijkheid in de gaten.’
Om de eerste trajecten te financieren is 55 miljoen euro nodig. Overheid, werkgevers en hogescholen zullen dat opbrengen.Hoe gaan ze die rekening verdelen? Andriessen: ‘In dat bedrag zitten de kosten voor de opleiding, zoals materiaal en docenten, maar het grootste deel is het salaris van de pd. Mijn ideaal is dat de opdrachtgever het salaris gedurende die drie à vier jaar betaalt.’
‘We promoveren niet!’
Zoals in elke discussie (‘voor!’ ‘tegen!’) bestaan er misverstanden. Andriessen heeft ze paraat: ‘Men heeft het steeds over “promoveren”. Maar dat doe je op de universiteit. Wij worden pd, een speciaal werkwoord daarvoor moeten we nog verzinnen. Een ander misverstand is dat wij óók boekwerken gaan afleveren, die aan het eind worden beoordeeld door witte mannen op leeftijd met zwarte toga’s aan. Nee. Onze pd-studenten staan met hun poten in de modder.’
Daarmee leveren ze bij wijze van spreken een machine af waarmee je meteen het bezinksel in een stuwmeer kunt opzuigen. Wereldwijd is al jaren de trend om niveau 8 praktischer te maken. Portugal, Denemarken en Ierland hebben al hun technical universities. Andriessen: ‘In Nederland hebben wij het mooie onderscheid tussen academisch en praktijkgericht onderwijs. Dat moeten we vooral niet bij elkaar vegen. Ook de internationale norm voor niveau 8 heeft het over die twee smaken waar je uit kunt kiezen.’
Promovendiplaatsen zijn nu al niet al te dik gezaaid. Zullen pd-plaatsen voor het oprapen liggen? Voorlopig niet, denkt Andriessen. ‘Promoveren is iets exclusiefs, hoewel jaarlijks duizenden promovendiplaatsen beschikbaar komen. De eerste vier jaar beginnen we met 125 pd’s en dat is een druppel op de gloeiende plaat.’
Maar, zoals Descartes al zei, het belangrijkste van alles is het begin.
Ook interessant: Dit is waarom Ivo op Partij voor de Dieren stemt. student Jens kiest voor GroenLinks, Emma gaat voor D66, Thalia gaat op de PvdA stemmen, Mitchell stemt op de VVD en Martijn stemt op Ja21.
