Terwijl de minister een plan lanceert om het bindend studieadvies (bsa) te verlagen naar 40 studiepunten, maakt de HU het mogelijk om een soepeler ‘dringend’ studieadvies in te voeren. Bedoeling is dat eerstejaars met slechte studieresultaten dat advies mogen negeren en kunnen doorgaan met de studie. Zes flexibele deeltijdopleidingen starten hier dit jaar mee. De achtergronden in 7 vragen.
‘Dit advies mag je naast je neerleggen’, meldt bijvoorbeeld de flexibele deeltijdopleiding Leraar Basisonderwijs (Pabo) op de website van de HU. Net als bij andere opleidingen krijgen deze Pabo-studenten aan het einde van het eerste studiejaar een studieadvies. Dat kan bij slechte studieresultaten een ‘dringend’ advies zijn om te stoppen. De betreffende student moet dan zelf weten wat hij of zij doet: doorgaan met de studie of niet.
Dit staat haaks op het door veel eerstejaars gevreesde bindend studieadvies: wie aan het eind van het eerste studiejaar minder dan 50 studiepunten binnen heeft, moet stoppen met de opleiding.
We zochten bij betrokken partijen de antwoorden op zeven vragen over het niet-dwingende advies
1. Waarom kiezen zes flexibele deeltijdopleidingen voor het dringend studieadvies?
In grote lijnen is het antwoord: omdat zo’n niet-dwingend advies past bij de visie van de opleiding. Zo doet de flexibele deeltijdopleiding HUpabo (opvolger van de versnelde deeltijdopleiding) sinds september mee aan de landelijke pilot waarbij deeltijdstudies flexibel worden aangeboden: studenten volgen onderwijs in een eigen tempo en volgens een persoonlijke leerroute. Studenten krijgen ‘vrijstellingen’ als ze bepaalde ‘leeruitkomsten’ (soort competenties) al hebben aangetoond in hun eerdere werk of studie. ‘De opleiding wil het eigenaarschap van het leerproces bij de student leggen’, zegt projectleider Anton Boonen. ‘We gaan uit van de behoefte, wensen en eisen van de student en laten hem de route naar het eind van de studie zoveel mogelijk zelf bepalen. Daar past een bindend studieadvies niet bij. Dat gaat ten koste van de flexibiliteit van de opleiding.’
2. Dat lijkt een logische reden. Nog meer argumenten?
Alleen studenten met een hbo-diploma of afgeronde universitaire bachelor mogen deze Pabo volgen. Zij hebben dus al een studie achter de rug en scholen zich om tot leraar voor het basisonderwijs. ‘Van hen verwachten we dat ze zelf in staat zijn om een beslissing te nemen om al dan niet met de studie door te gaan’, vertelt Boonen. ‘Ieder half jaar geven we een advies en stellen de leerroute zo nodig bij. Dat advies heeft geen bindend karakter: de student moet zelf een afweging maken.’
Het is nog de vraag of dit ook voor andere studenten geldt: ‘Er moet zorgvuldig nagedacht worden of reguliere deeltijdstudenten of voltijdstudenten dit ook aan zouden kunnen.’
3. Goeie vraag: zouden andere studenten zonder een bindend studieadvies kunnen?
Diana Boekman, instituutsmanager bij Paramedische Studies, denkt van wel. De deeltijdopleiding Management in de Zorg is dit jaar als flexibele variant gestart en hanteert het minder strenge advies. ‘We starten deze pilot bij de flexibele deeltijd en kijken hoe het in de praktijk uitpakt. Is dat positief, dan overwegen we om het bindend advies ook in de andere deeltijdopleidingen van het instituut af te schaffen en over te schakelen op het meer vrijblijvende advies. Ik hoop dat we uiteindelijk overal van het bindend advies afkomen, ook in de voltijd bacheloropleidingen. Want we zetten in op de zelfstandigheid van de studenten. Het niet-bindend studieadvies is innovatiever en meer van deze tijd.’
4. Komt er nog meer bij kijken?
Jazeker. Belangrijk is dat de student de juiste opleiding kiest, zeggen betrokkenen. Dat gebeurt door matching: voorafgaand aan het studiejaar vult de student een digitaal formulier in waarop een intakegesprek volgt. ‘Aan de hand van het gesprek wordt een advies gegeven en een individueel studieplan opgesteld’, vertelt Elise Nauta, directeur van het Instituut Social Work. Ook de deeltijdopleiding is in september flexibel begonnen en hanteert het soepele studieadvies. Ook een goede studiebegeleiding is essentieel. Studenten krijgen feedback in leerteams. Nauta: ‘Wekelijks komen studenten in kleine groepen als leerteam bijeen. Deels onder begeleiding en deels als zelfstandig team. Het leerteam is niet vrijblijvend. De student verbindt zich hieraan bij de intake.’ Afspraken komen in een zogeheten leerovereenkomst.
5. De minister is ook geen voorstander van een streng bindend studieadvies?
Nee. Minister Van Engelshoven is van plan het bsa van 50 studiepunten, zoals de meeste hogescholen en universiteiten hanteren, te verlagen naar 40 punten. Dit gaat wat haar betreft volgend collegejaar in. Zij wil hiermee de laatbloeiers meer kans geven om door te kunnen studeren en ook de psychische druk op de studenten verminderen. Maar zij moet nog wel de Tweede en Eerste Kamer achter haar plan zien te krijgen: de politieke partijen reageren verdeeld. De hogescholenkoepel Vereniging Hogescholen staan niet te trappelen en de universiteitsvereniging VSNU is ronduit tegen.
6. Zij krijgt ook forse kritiek op haar plan?
Zeker. Bert van der Zwaan, voormalige rector magnificus van de Universiteit Utrecht, stelt in een opiniestuk in NRC dat het bindend studieadvies ‘uitstekend’ werkt en leidt tot een forse verbetering van het studiesucces. Hij betwijfelt of de stress bij studenten door de studie komt. Sterker nog: het aantal uren dat ze aan de studie besteden loopt terug, schrijft hij. ‘Wel is, zoals overal, het aantal prikkels ook voor studenten enorm, en het aantal bijbaantjes om de gewenste levensstijl inclusief meerdere vakanties in stand te houden, is ook hoog.’ De minister moet zich met andere zaken bezighouden. ‘Zoals het feit dat het hoger onderwijs bezwijkt onder de grote aantallen studenten en dat de overheid die voortdurende groeiende aantallen niet voldoende financiert: door de groei gaat bij gelijkblijvende middelen de betaling per student voortdurend achteruit.’
7. Wat vinden de studenten ervan?
De Landelijke Studentenvakbond (LSVb) ageert al jaren tegen het bsa. Veel opleidingen gebruiken het als selectiemiddel om zwakkere studenten na het eerste jaar weg te kunnen sturen. Dit verhoogt het rendement waardoor er meer geld van het rijk binnenkomt. De maatregel is funest voor eerstejaars die nog moeten wennen en met vallen en opstaan studeren, stelt de LSVb. De studentenbond is enthousiast over het soepel studieadvies dat de HU voorzichtig invoert naast het strenge bsa, zei toenmalig LSVb-secretaris Joyce van der Wegen tegen Trajectum. Een stap in de goede richting, maar het liefst zag de bond het bindend studieadvies helemaal afgeschaft. ‘Geef de student aan het eind van het eerste jaar een advies, maar laat hem zelf beslissen of hij door wil gaan met de studie.’
De volgende flexibele deeltijdopleidingen van de HU hanteren het soepele dringend studieadvies: HBO-Rechten, Sociaal Juridische Dienstverlening, Pabo, Veiligheidskunde, Management in de Zorg en Social Work.
