Hoe ziet armoede in Nederland eruit? En mogen we überhaupt van armoede spreken? Het zijn vragen die worden beantwoord in het nieuwe tv-programma Arm in Nederland? Eigen schuld! dat deze week iedere werkdag wordt uitgezonden op NPO2. Een van de deelnemers is de 21-jarige HU-student Zita Schimmelpenninck.
Hoewel ons land een van de meest welvarende landen ter wereld is, leeft een op de tien mensen op of onder de armoedegrens. Verpleegkundige-in-opleiding Zita had hiervan geen idee. 'Ik werd benaderd via een privébericht op Facebook. In eerste instantie dacht ik dat het ging om een bericht van een nepprofiel, totdat mij werd gevraagd naar mijn mening over armoede. Ik besefte: ik hád geen mening over het onderwerp. Tijdens je studentenleventje in Utrecht krijg je dat helemaal niet mee.'
Zita had bij haar aanmelding geen idee wat haar te wachten stond – 'Ik hoopte stiekem dat we naar het buitenland zouden gaan' – maar meldde zich aan voor de ervaring. Ze verkoos het twee weken durende project zelfs boven een studiereis naar Finland. Zita: 'De reiscoördinator gaf aan dat het programma een kans was die ik moest pakken. Zowel voor mijn persoonlijke ontwikkeling als bewustzijn in mijn vakgebied. Als ik later in de zorg werk, kan ik situaties misschien beter inschatten doordat ik heb gezien in welke situaties sommige mensen in Nederland verkeren.'
Deelnemer Erik
En dat zijn heftige situaties, vertelt ze. 'Ik dacht dat armoede hier betekende dat het alleen ging om het niet kunnen deelnemen aan zaken voor je persoonlijke ontwikkeling, zoals onderwijs. Maar ik had niet verwacht dat de nood hier zo hoog is.' In een van de afleveringen gaan de vijf deelnemers van het programma helpen bij een Amsterdamse voedselbank. Het zit in de buurt waar Zita lang heeft gewoond. 'Sommige deelnemers geven de schuld aan "het systeem" of de rijken, ik ben het daar niet mee eens. Ik weet nu dat armoede in Nederland ingewikkeld is, je kan er niet één mening over hebben of één oplossing bieden. Wel weet ik nu dat het probleem hier veel groter dan dat iedereen denkt.’
Om die reden had Zita moeite met sommige deelnemers. 'Dat vond ik moeilijker dan de aangetroffen armoede. Je trekt twee weken lang met elkaar op en stuk voor stuk waren ze vrij fel. Ik schrok met name van deelnemer Erik die van mening is dat armoede in Nederland niet bestaat. Ik ben het gewoon niet met hem eens. Desondanks probeerde hij er wat van te maken waardoor ik hem op den duur een stuk chiller vond. Zolang ik tenminste niet met hem hoefde te discussiëren.'
Pure rijkdom
Volgens Zita is het begrip 'arm' dan ook niet op studenten van toepassing. 'Het is pure rijkdom. Tuurlijk, elke student is aan het einde van de maand even blut. Maar alsnog gaan we naar school, hebben wij een dak boven ons hoofd en kunnen we in nood geld lenen van een huisgenoot. Armoede in Nederland is echt next level: je kan gewoon niet deelnemen aan het normale leven.’
Met een herwaardering van Zita's leven volgt ook een kritische blik op haar uitgaven en inkomsten. 'Ik heb aan het programma overgehouden dat ik bewuster leef en meer ben gaan nadenken over geld. Zo heb ik mijn studielening uitgezet en werk ik wat meer om te kijken of het ook kan met minder geld.'
