Er is veel te doen over het bindend studieadvies (BSA). Net als vorig jaar wordt het voor dit jaar opgeschort, zo besloot de minister. Daarnaast nam de Tweede Kamer een motie aan voor afschaffing van een bindend advies, ten gunste van een soepelere variant. En had de HU zo’n soepeler ‘dringend’ advies al niet in 2018 mogelijk gemaakt? Vier vragen aan een opleidingsmanager, teamleider en instituutsdirecteur. ‘De discussie is geopend.’
Paul Maasen
Teamleider van team Afstuderen en de Academische lerarenopleiding en heeft de portefeuille Onderwijs bij het Instituut Theo Thijssen
Is het verstandig om voor de tweede keer op rij het BSA op te schorten?
‘Ik kan me voorstellen dat het bij sommige opleidingen verstandig is, maar bij ons had het niet gehoeven. Wij zijn goed in staat om binnen de mogelijkheden die er zijn onderwijs te verzorgen en studievertraging te voorkomen. Vorig studiejaar zijn we geconfronteerd met corona en overviel het ons. Het onderwijs ging online verder, basisscholen werden gesloten, toetsen aangepast. Dit jaar zijn we goed voorbereid en lopen het onderwijs en de stages keurig door. Dus vanuit coronaperspectief hoeft voor ons het BSA niet te worden afgeschaft of uitgesteld.’
Argument is dat bij veel opleidingen praktijkonderwijs en stages ontbreken. Is dat begrijpelijk?
‘De stages zijn voor de pabo cruciaal. Studenten lopen vanaf het eerste jaar stage. Wij werken nauw samen met de schoolbesturen van basisscholen. Vorig jaar hebben we beleid ontwikkeld over hoe we omgaan met het tijdelijk sluiten van scholen en het opvangen van onze studenten. Daardoor hebben we dit jaar geen problemen, alle studenten kunnen op stage. Het komt wel voor dat individuele studenten soms te maken hebben met een klas die tijdelijk naar huis wordt gestuurd of een school die even dicht moet. Maar dat zijn incidenten.
Het argument van het ontbreken van stages telt bij ons dus niet. Het geldt eigenlijk precies andersom. De studenten waarderen de stages zeer. Omdat ze veel online onderwijs krijgen komen ze weinig met elkaar in contact en is de stage op de scholen met de kinderen en leerkrachten voor hen een belangrijke reden om te blijven studeren en niet af te haken.’
‘Met een dwingend en dus soepeler studieadvies kunnen we ook uit de voeten’
Bij de HU hebben opleidingen de mogelijkheid om naast een bindend studieadvies te kiezen voor een ‘dringende’ variant, een meer vrijblijvend advies. Weinig voltijdopleidingen kiezen daarvoor. Wat zegt dat volgens jou?
‘Wij hebben zo’n dringend studieadvies ingesteld in de flexibele deeltijdopleiding. Daarmee doen we ervaring op om te bezien of we die ook in de voltijd kunnen inzetten. We willen dat onderzoek afwachten om te kijken wat de effecten daarvan zijn.’
De Tweede Kamer wil het BSA afschaffen en een adviserend advies instellen. De minister gaat met hogescholen en universiteiten hierover in gesprek. Goed idee?
‘Dat afschaffen gaat dan over het gehele hbo terwijl ik denk dat het opleidingsspecifiek is. Bij de pabo hebben we een aantal jaren geleden te maken gehad met een flink aantal studenten met studievertraging. Dat is ingewikkeld voor de opleiding en demotiverend voor studenten. Aan de andere kant zijn er ook studenten die wel de capaciteiten en talenten hebben en die door een bindend studieadvies de opleiding hebben moeten verlaten. Daarvan zeg je achteraf: hartstikke jammer. Dus voor beide varianten is iets te zeggen. Het is goed dat de opleiding een aantal drempels inbouwt om de kwaliteit te bewaken en ik denk dat we met een dwingend en dus soepeler studieadvies ook uit de voeten kunnen.’
Arie van Scheepen
Opleidingsmanager van Werktuigbouwkunde bij het Institute for Design & Engineering
Is het verstandig om voor de tweede keer op rij het BSA op te schorten?
‘Het is goed dat studenten die dit collegejaar zijn gestart tijdens de coronamaatregelen, eenzelfde benadering en beoordeling krijgen vanuit de opleiding als degenen die vorig jaar zijn gestart. Dat is in mijn ogen een vorm van rechtsgelijkheid.’
Argument is dat bij veel opleidingen praktijkonderwijs en stages ontbreken. Is dat begrijpelijk?
‘Ik kan niet voor alle opleidingen spreken, maar de druk om alle praktijkopleidingen door te laten gaan is wel hoog. Zowel bij medewerkers als studenten. We kunnen nu nog maar met de helft van de studenten in een lab of werkplaats. Bij Werktuigbouwkunde kunnen we dankzij de inzet van docenten en instructeurs alle practica door laten gaan, maar het is anders dan voor corona, net als al het onderwijs. De beperking van het aantal studenten in onze ruimtes maakt het er niet makkelijker op.
‘Goed dat studenten die dit collegejaar zijn gestart eenzelfde beoordeling krijgen als degenen die vorig jaar zijn gestart’
Na de corona-uitbraak hebben we in samenspraak met de medezeggenschap onze prioriteiten gelegd bij praktijkonderwijs, praktijktoetsing en projectonderwijs. Dat betekent dat er voor andere delen van de studie minder tijd en fysieke ruimte is. Of dit zou leiden tot een hogere uitval door een negatief bindend studieadvies durf ik niet te voorspellen. ’
Bij de HU kunnen opleidingen kiezen voor een ‘dringend’ studieadvies in plaats van een BSA. Weinig voltijdopleidingen kiezen daarvoor. Wat zegt dat volgens jou?
‘Ik haal daar geen conclusies uit eigenlijk. Het enige wat je hierover kan zeggen is dat de keuze voor een bindend advies gecontinueerd is.’
De Tweede Kamer wil het BSA afschaffen en een adviserend advies instellen. De minister moet met hogescholen en universiteiten in gesprek. Goed idee?
‘Persoonlijk zie ik het verschil niet zo. Er zijn meerdere manieren om het studentsucces in de gaten te houden. Dat kan door een bindend studieadvies. Als dat wegvalt komen er andere instrumenten om dat met elkaar te bespreken of te monitoren.
Maar de opleidingen hebben ook de mogelijkheden om criteria te hanteren voor ouderejaars voordat ze op stage mogen, bijvoorbeeld dat ze bepaalde vakken moeten hebben behaald. Dat zijn instrumenten om het studentsucces te bevorderen. Tot nu toe was het BSA daar de uitgesproken vorm voor. Bij de toenmalige Faculteit Natuur en Techniek zijn we met een aantal langstudeerders aan de slag gegaan. Met hen maakten we een studieplan. Op die manier kun je ook aan het studentsucces werken. Het is de taak van de opleiding om ervoor te zeggen dat studenten met een “startlicentie” de studie kunnen afronden.’
Esther Verboon
Directeur van het Instituut voor Recht
Is het verstandig om voor de tweede keer op rij het BSA op te schorten?
‘Het BSA pakt soms anders uit dan we wensen. Het leidt tot het rondpompen van studenten. Wij krijgen veel studenten van andere hogescholen die hun BSA daar niet hebben gehaald en hun propedeuse opnieuw doen en vice versa.
Argument is dat bij veel opleidingen praktijkonderwijs en stages ontbreken. Is dat begrijpelijk?
‘Dat geldt vooral voor opleidingen die in het eerste jaar een stage of praktijkonderdeel hebben. Bij ons instituut is dat slechts op kleine schaal en de lange stage is in het derde jaar, dus dat speelt bij ons niet zo. Maar door de coronacrisis is studeren heel anders dan normaal. Studenten komen minder naar school. En dat is niet voor iedereen een optimale vorm. De hele socialisatiefunctie van het onderwijs staat onder druk en daar hebben studenten last van. Het is niet ideaal studeren, dus ik vind een uitgesteld bindend studieadvies een mooi gebaar. Dat geldt ook voor het cohort dat vorig jaar met de studie is begonnen.’
Bij de HU kiezen weinig voltijdopleidingen voor de mogelijkheid van een dringend studieadvies. Wat zegt dat volgens jou?
‘Bij grote voltijdopleidingen als Hbo-Rechten bestaat een grote uitval in het eerste jaar. We denken in dat eerste jaar in het paradigma van selecteren. Met een dringend studieadvies ga je niet uit van selectie maar zet je de ontwikkeling van de student centraal. Dat haalt de druk eraf dat studenten in een jaar zoveel punten moeten halen. Het gaat erom dat ze de eindstreep halen. Bovendien bied je laatbloeiers een kans. Zij komen later in de studie op gang en worden niet aan het begin van de opleiding weggestuurd.’
‘Het is niet ideaal studeren, dus ik vind een uitgesteld bindend studieadvies een mooi gebaar’
De Tweede Kamer wil BSA afschaffen en een adviserend advies instellen. De minister gaat met hogescholen en universiteiten in gesprek. Goed idee?
‘Zowel een bindend als een dringend studieadvies heeft voor- en nadelen. Wat ons zorgen baart bij het vervallen van het BSA, is dat er ook studenten op de opleiding blijven die er echt niet geschikt voor zijn. Dat worden mogelijk enorme vertragers. En dan is het voor docenten veel gevraagd om ze tot de eindstreep te begeleiden. We verwachten dat we voor deze groep veel meer maatwerk moeten doen en we kunnen niet voorspellen hoe groot die groep dan is. Er wordt niet voor niets gepleit voor meer geld voor het onderwijs als we het BSA afschaffen.
Als het bindend studieadvies stopt dan moet er wel iets anders voor in de plaats komen. Bij de deeltijdopleidingen werken we al met het dringend studieadvies. Daar hebben we positieve ervaringen mee. Het werkt minder selecterend en dat is misschien jammer, maar aan de andere kant staat de ontwikkeling van de student centraal. Dat geeft studenten een andere start van de studie. .
Ik ben persoonlijk voor afschaffing van het BSA. De gesprekken met de teams van het instituut moeten nog plaatsvinden. Het managementteam heeft hier al wel gesprekken over gevoerd met de examencommissie. Zij staan hier open voor. Maar ik kan me ook voorstellen dat sommige docenten het een slecht idee vinden omdat zij voor de opgave staan studenten bij wie het moeizaam gaat tot de eindstreep te moeten begeleiden. De discussie is geopend.’
