7 woordvoerders, 7 interviews. Zie ook het verkiezingsdossier.
Het is nog even wachten op het verkiezingsprogramma van de SGP, maar onderwijswoordvoerder en hoogleraar economie Elbert Dijkgraaf ligt alvast een tipje van de sluier op.
Als het aan de staatkundig gereformeerden ligt gaat er – op termijn – veel meer geld naar onderwijs. 'Meer dan een miljard euro per jaar extra', zegt Dijkgraaf. 'Dat willen we onder meer investeren in wetenschappelijk onderzoek, de verbetering van het onderwijs en beurzen voor techniekstudenten en leraren.'
PvdA, VVD, D66 en GroenLinks willen de basisbeurs volledig afschaffen en een leenstelsel invoeren. Krijgen ze steun van de SGP?
'Nee, daar zijn wij geen voorstander van. De toegankelijkheid van het onderwijs staat voor ons bovenaan. Zeker in tijden van crisis moeten we juist investeren in kennis.'
Maar mocht het tot regeringsonderhandelingen komen, bent u dan bereid de basisbeurs voor masterstudenten te offeren?
'Wij zullen er niet vierkant voor gaan liggen, maar we hebben er zelf in ieder geen plannen voor. Maar als er onderhandeld moet worden, zouden we op dat punt eventueel concessies kunnen doen.'
Selectie aan de poort wordt steeds vaker als middel gezien om het studiesucces te verbeteren. Is ook de SGP van gedachten veranderd?
'Dat niet. Wij zijn niet per se tegen selectie, maar je moet daarbij wel een verschil maken tussen bachelor- en masteropleidingen. Met bachelorstudenten moet je stevige gesprekken voeren zodat ze goed nadenken over hun keuze, maar de toegankelijkheid is daar het belangrijkst. Voor masteropleidingen geldt wederom dat ik daar meer mogelijkheden zie.'
De langstudeerboete wordt nog maar net geheven en veel partijen willen hem alweer afschaffen. De SGP ook?
'Nee, dat zijn we niet van plan. De langstudeerboete is juist een goede maatregel. Ik geef zelf college en ik zie de slagingspercentages sinds de invoering van de langstudeerboete drastisch omhoog gaan. Ik weet niet of het effect één op één te verklaren is, maar studenten wachten niet meer tot het hertentamen met studeren. Ze gaan meteen voor een voldoende. De uitloopjaren die studenten hebben, voorkomen bovendien dat er geen tijd meer blijft voor andere activiteiten. En voor fulltime studentbestuurders is een regeling getroffen dat zij zich kunnen uitschrijven tijdens zo’n bestuursjaar. Kijk, ik zou het studenten best gunnen om eindeloos te studeren zoals in mijn tijd nog kon, maar dat zit er helaas niet in. We moeten roeien met de riemen die we hebben.'
Onlangs heeft de Tweede Kamer ingestemd met het verkorten van het ov-reisrecht.
'Het was niet ons idee, maar wij hebben die wet wel gesteund. In tijden dat iedereen moet bezuinigen moeten studenten ook meehelpen. Wij hebben gezegd: zolang de toegankelijkheid niet in gevaar komt, kan het wat ons betreft. Studenten kunnen nog steeds vijf jaar lang gratis gebruikmaken van het openbaar vervoer. Wij zullen verder niet tornen aan die termijn.'
Bent u ook van plan het collegegeld voor technische studies af te schaffen?
'Nee. Dan lok je misschien meer studenten, maar om de verkeerde redenen. Niets garandeert bovendien dat zij de eindstreep zullen halen. De oplossing ligt volgens ons in het aantrekkelijker maken van die studies en in het motiveren van scholieren. Zo zijn wij bezig met een plan om voor de beste studenten beurzen beschikbaar te stellen uit een overheidsfonds. Bedrijven zouden daar geld bij kunnen leggen.'
Vindt de SGP dat tweede studies weer tegen een laag tarief gevolgd moeten kunnen worden?
'Nee, dat collegegeld gaat wat ons betreft niet voor alle tweede studies omlaag. Nederland komt op dit moment dertig miljard te kort, dus hier is simpelweg geen budget voor. Het onderwijs blijft toegankelijk doordat de overheid de eerste studie tegen laag tarief aanbiedt. Incidenteel kun je af en toe ook iets doen, zoals met de zorg- en lerarenopleidingen die als tweede studie wel tegen een laag tarief gevolgd kunnen worden, maar dat is het.'
En hoe moet het verder met de deeltijdstudenten? Zij worden geacht net zo snel te studeren als voltijders.
'Daar zijn wij niet blij mee. Je moet juist ruim baan geven aan deeltijders, en hen niet straffen en zeggen dat ze net zo snel moeten studeren. Over de uitwerking daarvan kun je discussiëren, maar we zouden binnen de langstudeermaatregel voor deeltijders bijvoorbeeld moeten corrigeren voor de daadwerkelijke duur van hun studie.'
Er was tijdens de vorige kabinetsperiode veel aandacht voor topsectorenbeleid en toegepast onderzoek. Moet er wat u betreft weer meer geld naar fundamenteel onderzoek?
'Ja, daar moet meer geld naartoe. Maar mét de prikkel om ook aandacht te hebben voor de maatschappelijke uitkomsten. Het draait niet alleen om innovatie in de wetenschap, maar wetenschappers kunnen wel meer rekening houden met de maatschappelijke kant van hun onderzoek. Ik doe als hoogleraar ook onderzoek en als je aan het begin daarvan ook de vraag stelt welke maatschappelijke oplossingen er mogelijk zijn, dan kan dat tijdens het proces net dat stapje extra opleveren.
Het kan overigens om kleine dingen gaan. Een wetenschapper die in een gerenommeerd Engelstalig tijdschrift publiceert, kan een publieksvriendelijke versie maken en die in een wat populairder tijdschrift publiceren. Dat is een kleine moeite en iets heel anders dan dat wetenschappers volledig marktgericht gaan werken.'
