Een jaartje langer naar de middelbare school, helpt dat misschien om de torenhoge uitval in het hbo te bestrijden? Politici vinden het een sympathiek idee, maar vrezen dat het niet genoeg zal helpen.
Ze beginnen vol goede moed aan hun opleiding, maar bijna één op de zes hbo-studenten struikelt al in het eerste studiejaar. Ook halen steeds minder studenten uiteindelijk hun diploma. Jaar na jaar kalft het ‘studiesucces’ af.
Maar wat is de oplossing? Is het een idee om de havo net als het vwo zes jaar te laten duren, zoals voorzitter Thom de Graaf van de Vereniging Hogescholen onlangs opperde? En moeten mbo’ers misschien een half jaar of zelfs een jaar extra naar een schakelklas voordat ze de sprong naar het hbo mogen wagen?
'Ik ben niet perse voor of tegen dit voorstel', zegt Kamerlid Pieter Duisenberg van regeringspartij VVD. 'Maar er zitten wel haken en ogen aan. We zouden dan ingrijpen in het hele stelsel, dus dan zouden we ook iets wijzigen voor de leerlingen voor wie vijf jaar havo een uitstekend aanbod is, en die heel goed naar het hbo kunnen.'
Ontdekkingsreis
Het is bovendien maar de vraag of het veel oplost. Het probleem ligt volgens de VVD bijvoorbeeld ook bij de hulp die leerlingen op de middelbare school bij hun studie- en beroepskeuze krijgen. 'Het gaat erom dat jongeren ontdekken wat hun talenten en hun drijfveren zijn. Scholen moeten helpen bij die ontdekkingsreis. Er zit te veel verschil tussen decanen en docenten die leerlingen begeleiden bij hun studiekeuze. Je moet maar net geluk hebben met wie je voor je krijgt.'
Zijn collega Paul van Meenen van oppositiepartij D66 ziet zo’n extra jaar wel zitten. 'Wat mij betreft krijgt iedere leerling recht op zes jaar voortgezet onderwijs, en dat geldt zowel voor havisten als vmbo’ers.' Dan kunnen ze volgens Van Meenen ‘stapelen’ of enkele vakken op een hoger niveau volgen.
Maar is dat dan dé oplossing voor de uitval in het hbo? Van Meenen: 'Ik heb als hoofd van een gemeenschappelijke propedeuse van een heao gewerkt: toen pakten we deficiënties van studenten zelf aan. Nu suggereert de Vereniging Hogescholen dat alle problemen al vóór het hbo moeten worden opgelost. Dat is het afschuiven van het probleem naar het voortgezet onderwijs.'
Schakeljaar
De Socialistische Partij heeft zijn bedenkingen. 'Het is inderdaad een idee om de havo een jaar langer te laten duren, niemand kan ontkennen dat er wat inzit', zegt Kamerlid Jasper van Dijk. 'Maar aan de andere kant, ons onderwijs is zo ingericht dat het voor leerlingen mogelijk moet zijn de havo in vijf jaar te halen. Welke leerlingen wil je dan een jaar langer geven?'
Datzelfde geldt ook voor het schakeljaar na het mbo, meent Van Dijk: het kan wel helpen, maar bij sommige studies gaat het allang goed en is zo’n schakeljaar helemaal niet nodig. 'Daarom pleit ik liever voor kleinere klassen, meer tijd voor docenten om lessen voor te bereiden. Ook dat heeft te maken met de uitval op het hoger onderwijs.'
De ChristenUnie ten slotte ziet zo’n extra jaar voorlopig niet zitten. Natuurlijk moeten havo en mbo goed op het hbo aansluiten, zegt Kamerlid Eppo Bruis, maar dat zou sowieso moeten. 'Sleutelen aan het systeem is niet de oplossing. Zomaar weer extra jaren ergens aan vastplakken leidt niet automatisch tot een hogere kwaliteit van onderwijs. De ChristenUnie investeert liever in leraren.'
Er valt ook al veel te winnen als de aansluiting tussen de verschillende schooltypen verbetert, aldus Bruins. 'Het verlagen van de "schotten" is heel belangrijk. We zien dat ouders steeds meer kiezen voor "categoraal" onderwijs, er is een overdreven hang naar "excellentie" en kinderen moeten te snel kiezen.'
