Yael de Haan is lector Kwaliteitsjournalistiek in Digitale Transitie aan de HU. We stelden haar drie vragen, over de rol van de media in tijden van corona.
Wat valt je op, aan de pers?
‘Nieuwsberichten zijn niet vrijblijvend meer, maar ze geven ons instructies over of we wel of niet naar buiten kunnen. Veel meer mensen volgen nu het nieuws, niet alleen de nieuwsjunkies. Die eerste persconferentie van Rutte trok zeven miljoen kijkers. Dat is ongekend veel.
Een bijwerking is dat nepnieuws zich meer verspreidt. Filmpje met sensationele leugens gaan sneller viraal. En de makers gebruiken daarin de kwaliteitsmedia vaak als bron. Als reactie daarop zie je dat merken als AD, de Volkskrant en RTL Nieuws ons vertellen hoe ze te werk gaan. Laatst schreef bijvoorbeeld de hoofdredacteur van het AD hoe zij werken nu veel journalisten genoodzaakt zijn om thuis te werken, hoe verslaggevers veilig de straat op kunnen en wat ze doen als er weinig sportnieuws is. Door transparant te zijn over hun werkwijze hopen ze daarmee te zeggen: “We roeien met de riemen die we hebben, maar we zijn alsnog betrouwbaar. “
Live blogs zie je nu ook overal. Vroeger waren die er incidenteel, gedurende een paar uur. Bij de tramaanslag van vorig jaar bijvoorbeeld. Nu duren ze wekenlang, dat is nieuw.
We zien visualisaties van hoe het virus zich snel kan verspreiden en hoe het zit met de piek in ziekenhuizen. De Washington Post doet dat heel mooi. De pers heeft meer een duidingsfunctie dan eerst. In Nederland zie je het veel bij NOS op 3. Mensen hebben daar nu behoefte aan en denken: “Leg het mij uit, als leek.” ‘
Plotseling stond de journalist te boek als een cruciaal beroep. Waarom is dat zo?
‘We zijn afhankelijk van het nieuws. We hebben juist nu de journalistiek nodig als informatieduider. De Telegraaf, RTL, de NOS, NRC: ze maken allemaal deel uit van het pluriforme medialandschap wat we hebben. Het zou niet goed om het nieuws van één bron te krijgen. Wie stelt dan de vragen? Bijvoorbeeld over wat het verbod op bijeenkomsten tot 1 juni betekent voor de scholen? Kritische vragen zijn belangrijk.’
Mogen journalisten nog wat kritischer zijn, over beleidsmakers?
‘Dat vind ik een lastige, ik wil in geen geval de journalisten afvallen. Je kunt bijvoorbeeld kritischer zijn op Rutte, maar het probleem is dat niemand nu weet wat goed is. Iedereen doet zijn best. Sommige vragen kun je ook even in de koelkast zetten voor een beter moment.’
