Henk Penseel was (onder andere) docent aan de HU en blogt sinds 2010 voor de Trajectum-site. Ditmaal over inburgeren en arrogante schrijvers.
Twee keer bracht de Volkskrant me op een idee voor deze column. Allereerst was er een artikel over de officiële onthulling van twee muurformules in de Leidse binnenstad. Een behelst de wet van Snellius op een muur aan de Hooigracht. Als je de wet kent, zie je de afbuiging van licht bij de overgang naar een ander medium. Ken je de wet niet, dan lijkt ’t alsof je een rietje in een bak water ziet met een knik erin. Menig argeloze voorbijganger heeft geen weet van een brekingsindex of van de formule: n1 sin θ1 = n2 sin θ2. Je zal ze de kost moeten geven die het nu in Keulen horen donderen. Maar het stukje begon doodleuk met de veronderstelling dat iedereen de wet van Snellius wel kent.
Ik vraag me af of dit een arrogante schrijver is of iemand die geen benul heeft van het aantal laaggeletterden in ons land: 1 op de 9 Nederlanders tussen 16 en 65 jaar heeft moeite met het lezen, begrijpen en gebruiken van relatief eenvoudige teksten, in digitale vorm of op papier. Je kan dit en nog veel meer data terugvinden op de site van de stichting Lezen&Schrijven.
Met eigen ogen en oren constateer ik dit elke week bij een inburgeringscursus en in het Taalcafé, waar men kan binnenlopen om Nederlands te oefenen. Twee voorbeelden van vrouwen die steeds terugkomen. Een mevrouw van 78 jaar, die naar ons land kwam, omdat hier een nichtje van haar woonde en in Somalië haar man en drie zoons omgekomen waren. Zij kwam als 61-jarige analfabeet, maar heeft hier lezen en schrijven geleerd. Haar handschrift is bijzonder netjes, maar haar taalbeheersing is nog steeds gebrekkig.
Dan een Marokkaanse vrouw van 38 jaar uit het Berbergebied. Ook zij woont hier al lange tijd, maar mocht van haar man geen cursus volgen. Inmiddels is ze gescheiden en is begonnen met leren lezen en schrijven. Ook zij had niet op school gezeten. Ze kan zich uitstekend verstaanbaar maken. Dat ze niet kon lezen en schrijven verbloemde ze, zoals zoveel laaggeletterden. Beide vrouwen doen ontzettend hun best.
En dan was er een spotprent van Stefan Verwey. Een vrouw zit op een bank met op een bijzettafeltje een glas wijn. De man die naast haar staat vraagt: ‘Gaan we nog iets leuks doen, of blijf jij het hele weekend lezen?’ Ik zie beide vrouwen dat nog niet snel doen. Hopelijk komen ze er een keer aan toe.
