Student Jens Bosman is dolblij dat het leenstelsel is afgeschaft. Hij is vice-voorzitter van de jongerenpartij Dwars van GroenLinks (zie onze video) en voerde afgelopen jaren vaak actie om die afschaffing voor elkaar te krijgen. Mitchell Boldewijn kennen we van de VVD, eerder in Trajectum, en is juist voorstander van het leenstelsel. De studenten vertellen hun standpunten en argumenten.
Alle studenten krijgen in studiejaar 2023/2024 een basisbeurs. Goed idee?
Bosman: ‘Zeker. GroenLinks was in 2015 voorstander van het leenstelsel en toen was de jongerenpartij Dwars al fel tegen. Dat het überhaupt is ingevoerd, was an sich al waardeloos.’
Boldewijn: ‘Wat vind je zo slecht aan het leenstelsel?’
Bosman: ‘Bij de invoering van het leenstelsel deed de regering twee beloften, die beide niet zijn nagekomen. Het geld dat het stelsel zou opbrengen, zou de overheid investeren in het onderwijs. Dat werd uiteindelijk maar een fractie. Bovendien zou de studieschuld nergens geregistreerd worden en geen invloed hebben op de hypotheek. Dat blijkt nu wel te gebeuren.’
Boldewijn: ‘Hier ben ik het zeker niet mee eens. Als medezeggenschapper, en GOC-voorzitter van het Institute for Finance & Accounting, zie ik hoe het geld wordt besteed. En hoewel wij het niet altijd eens zijn met de keuzes, zijn het individueel wel allemaal investeringen in goed onderwijs. Los daarvan: Het gaat om een schuld van gemiddeld 15.000 euro. Dat lijkt me te overzien, vergeleken met de gemiddelde huizenprijs van 3,3 ton.’
Bosman: ‘We zien dat zeker in de grote steden studenten extra lenen om hun woning te kunnen bekostigen. Het is oneerlijk dat de vorige generaties niet hoefden te lenen en de huidige studenten wel.’
Boldewijn: ‘Dat ligt genuanceerder. Kinderen van arme ouders krijgen nu gewoon een beurs. Het leenstelsel kwam er omdat linkse partijen zeiden dat “de bakker niet moest meebetalen aan de studie van de advocaat”.’
Bosman: ‘Of dat zo is, hangt af van hoe je belastingstelsel in elkaar zit. Op dit moment heft de staat naar verhouding meer belasting op werken dan op bezittingen. Dat moet sowieso anders, vinden wij van Dwars. Je wil studenten niet opzadelen met een enorme schuld. Daar stressen ze van, blijkt uit onderzoek.’
Boldewijn: ‘Mooi dat je dat onderzoek noemt, daar blijkt ook uit dat het leenstelsel geen drempel blijkt om te studeren. Belasting heffen op bezit brengt veel (ook GroenLinks) kiezers in de problemen. Hoe ga je om met boer of bakker die als bezit een onderneming heeft, dat gewaardeerd wordt op miljoenen? Ga je dat ook belasten? Meer vertakkingen in het belastingstelsel maakt de uitvoerbaarheid alleen maar problematischer.
Je moet ook niet vergeten: wie nu een halve ton schuld heeft, had in het oude systeem óók geleend. Je moet ze die stress ook niet aanpraten. Als je werkloos blijft na je diploma los je niets af. Bij een laag inkomen heel weinig. De rente staat goed en je mag elke maand slechts 30 euro afbetalen. Is dat nou zo stressvol?’
Bosman: ‘Of die stress nu van het leenstelsel komt of niet: de boodschap is verkeerd. Je moet als maatschappij zeggen: “Ga maar studeren, wij steunen je daarbij. En niet: “Je mag studeren, maar steek je daarvoor in de schulden.”’
Boldewijn: ‘Studeren is een investering in jezelf en in je eigen kunnen. Je moet als individu bereid zijn om daarvoor te betalen.’
De pechgeneratie krijgt een voucher of korting op schuld. Goed idee?
Bosman: ‘Nou ja, van compensatie is weinig sprake: op een totaalschuld van 22 miljard euro wordt 1 miljard euro uitgetrokken. In de scenario’s van OCW was het zuinigste voorstel nog 1,6 miljard. In de vorm van een “voucher” of “korting” komt dat neer op 1000 tot 2000 euro per student, en dat is echt te weinig.’
Boldewijn: ‘Je moet eerlijk zijn tegen de huidige generatie. Rutte IV kiest ervoor om miljarden te lenen en te besteden aan grote thema’s die het nodig hebben. De studieschuld volledig compenseren is niet mogelijk. Waar Jens nu voor pleit is niet het oplossen van een probleem, maar het verschuiven van een probleem naar een andere generatie, iets wat Dwars en GroenLinks nou juist tegen wil gaan.’
