Eén Utrechtse en drie Leidse wetenschappers winnen dit jaar de grootste wetenschappelijke prijs van Nederland: de Spinoza-premie. Het zijn twee bèta’s, een classica en een sociaal-psycholoog.
De Spinoza-premie van NWO wordt ook wel de Nederlandse Nobelprijs genoemd. De prijs gaat naar de meest gerenommeerde wetenschappers van Nederland. Elke winnaar krijgt tweeënhalf miljoen euro.
Eén van hen is de Leidse hoogleraar sociale psychologie Naomi Ellemers. Ze toonde aan dat geld en loopbaanvooruitzichten minder belangrijk zijn voor een sterke arbeidsmoraal dan identificatie met collega’s of de organisatie waarvoor mensen werken.
Marijn Franx, hoogleraar astronomie aan de Universiteit Leiden, weet alles van de Hubble-ruimtetelescoop. Hij ontdekte dat het vroege heelal veel sterrenstelsels bevat die tien keer zwaarder zijn dan de Melkweg, maar wel vele malen kleiner.
Piet Gros is hoogleraar biomacromoleculaire kristallografie aan de Universiteit Utrecht. Gros ontrafelde de 3D-structuur van een groot eiwit: het C3-eiwit. Zijn onderzoek helpt bij het ontwikkelen van medicijnen tegen reuma, lupus, sepsis, nierziekten en hart- en vaatziekten.
De Leidse hoogleraar Griekse taal- en letterkunde Ineke Sluiter onderzoekt de antieke ideeën over taal en de doorwerking daarvan in opvoeding en onderwijspraktijk. Ze vergelijkt normen en waarden van de oudheid met die van nu.
Het is de zestiende keer dat de premies zijn uitgereikt. Eerdere winnaar waren onder anderen oud-PvdA-minister Ronald Plasterk (bioloog), KNAW-voorzitter Robbert Dijkgraaf (natuurkundige) en Frits van Oostrom (neerlandicus). In totaal zijn er vijftig mannen bekroond en tien vrouwen.
Voor het eerst kent een jaar evenveel mannelijke als vrouwelijke winnaars. In voorgaande jaren waren mannen altijd in de meerderheid, met uitzondering van het jaar 2000, toen twee vrouwen en één man de prijs kregen.
Kandidaten voor de premie moeten worden voordragen door een rector magnificus van een universiteit of door één van de voorzitters van de afdelingen Letterkunde en Natuurkunde van de KNAW, de adviesraden van de KNAW, de Netherlands Academy of Technology and Innovation, het Landelijk Netwerk Vrouwelijke Hoogleraren, en de NWO-gebiedsbesturen.
De prijs is vernoemd naar de grote Nederlandse verlichtingsdenker Baruch de Spinoza (1632-1677).
