Saskia van Laar en Alard Joosten, van De Docentenacademie voor effectief onderwijs, geven tips voor beter lesgeven. Ditmaal Saskia van Laar, over het effect van stilte.
Kijk jij ook zo uit naar een paar weken vrij? Lekker vakantie vieren ergens boven op een berg, aan het strand of gewoon lekker in de achtertuin? Hoe heerlijk kan het zijn als het even stil is om je heen. Wanneer er even totale rust heerst. Hoe zou het zijn om dat soort momenten niet alleen op vakantie te hebben maar ook in jouw dagelijkse leven? Hoe creëer je bijvoorbeeld stilte in de klas?
Ik was een keer op lesbezoek bij een docente die haar klas uitnodigde even één minuut helemaal niks te zeggen. De studenten waren al een tijdje onrustig. Zij probeerde er steeds bovenuit te komen, riep ‘centraal’, wachtte totdat ze weer door kon en maakte er een grapje over. Niets hielp. Totdat ze om een minuut stilte verzocht. Wat een effect.
De sfeer veranderde compleet in de klas. Studenten zaten eerst wat onwennig naar elkaar te kijken, ze schuifelden wat, trokken hun wenkbrauwen op, maar gaandeweg viel de stilte toch echt in. Nadat de klas helemaal rustig was geworden, pikte de docente de draad van de les gewoon weer op. Zonder er al te veel woorden meer aan vuil te maken. Een hele mooie interventie.
Het viel mij op hoe intiem stilte eigenlijk voelt. Met een groep studenten bij elkaar kunnen zijn zonder dat er wat opgevuld hoeft te worden, is toch bijzonder. Je merkte direct dat ze op een of andere manier dichterbij elkaar kwamen, al was het omdat de stilte hen ook zo verraste.
Wat kun je nog meer doen om meer rust in je klas te krijgen?
- Neem één minuut de tijd voordat je aan de werkelijke les begint. Wacht totdat iedereen is uitgepakt, uitgepraat en echt zit. Vraag dan om één minuut bezinning waarin je de studenten uitnodigt bewust te zijn waar ze zijn en te onderzoeken of ze nog wat kwijt moeten voordat ze van start kunnen gaan. Dit helpt hen bovendien om zich te focussen op de les.
- Geef studenten halverwege de les één minuut de tijd om te noteren wat ze tot nu toe hebben geleerd. Bewaak de rust voor die studenten die houden van denken in plaats van doen
- Houd zelf je mond wanneer je bijvoorbeeld iets in beeld brengt. Zo geef je studenten de tijd om in rust te lezen wat er staat en te verwerken wat er te zien is.
- Ook een pauze nemen nadat je wat belangrijks verteld hebt, helpt. Zo leg je meer de nadruk op wat er is gezegd en geef je studenten meer verwerkingstijd.
Natuurlijk zijn er nog veel meer mogelijkheden. Uitgangspunt is dat je als docent ruimte inbouwt voor rust, bezinning, reflectie en voor overpeinzing want niet alleen jij hebt behoefte aan rust. Dat geldt voor hen net zo goed. Kort gezegd: mag het geluid soms ook gewoon even uit?
Alard Joosten en Saskia van Laar zijn eigenaren van De Docentenacademie. De Docentenacademie voor effectief onderwijs traint en begeleidt docenten en docententeams binnen het hoger onderwijs in les- en begeleidingssituaties. Zie voor verdere informatie: www.dedocentenacademie.nl
