Een nieuwe manier van toetsen, pech met een toets of verdenking van fraude: In al die gevallen komt de examencommissie het oplossen. Hanneke Fens is onder andere voorzitter van het College van Examencommissies. ‘Soms denken studenten dat er iets ergs gaat gebeuren.’
Om maar meteen met de deur in huis te vallen: voor de examencommissie heb je als student niets te vrezen. Dit vertelt Hanneke Fens, voorzitter van de examencommissie van het Instituut voor Communicatie en sinds september ook van de centrale vereniging van examencommissies, een hogeschool-brede commissie waarin alle examencommissies bij elkaar komen.
‘Het misverstand dat we over studenten streng gaan oordelen, leeft soms bij studenten. Ze denken dan dat wij als een soort strenge politie in de hoek staan te kijken of iedereen doet wat ie moet doen. En dat er iets heel ergs staat te gebeuren: “Jullie gaan me toch niet in mijn derde jaar van school afsturen”, vroeg laatst een meisje. Dat is jammer! We zijn er juist om hun rechten te beschermen.’
Plagiaat of onhandigheid?
De examencommissie handelt de hele dag allerlei verzoeken van studenten af. Hanneke: ‘Als een cijfer onterecht is volgens de student, dan kijken wij er nog een keer naar. Soms komen studenten bij ons omdat ze een toets dreigen te missen, dan hebben ze de toetsdatum laat te horen gekregen en hebben al een vakantie geboekt. Wij kijken dan of de informatie wel tijdig genoeg bekend is gemaakt. Veel minder dan drie weken moet dat niet zijn.’
Studenten zouden de dupe kunnen worden van algoritmes, maar beoordelen of iets wel of niet rechtvaardig en menselijk is, dat doen wij.
Ook als de student ergens (onterecht) van beschuldigd wordt, stapt die vaak naar de examencommissie. Hanneke: ‘De computer geeft bijvoorbeeld aan dat je plagiaat hebt gepleegd. Dan kijken wij of dat echt zo is, of dat het onhandigheid geweest is. Bijvoorbeeld omdat je als student de opdrachtbeschrijving in het antwoord hebt opgenomen, of met iemand anders hebt samengewerkt, waardoor er dubbeling in de teksten is ontstaan.’
Ook als je een uitzondering wil op een regel, kun je bij de examencommissie terecht: ‘Sinds corona krijgen we veel meer verzoeken om een toets online te doen. We zijn daar niet altijd voor, maar gaan er veel ruimhartiger mee om dan vroeger. Door proctoring (een methode waarbij digitaal toezicht is bij een online toets) is er veel meer mogelijk. Jongeren in het buitenland kunnen zo aan een toets meedoen en een verzoek daarvoor indienen.’
‘Dat is natuurlijk niet eerlijk’
Hanneke Fens is niet alleen voorzitter van de examencommissie van het Instituut voor Communicatie van de hogeschool, maar sinds 1 september ook voorzitter van het College van Examencommissies.. Hier zitten alle voorzitters bij elkaar van alle instituten van de HU. Ze bespreken daar allerlei voorbeelden en gevallen die zich op hun eigen instituut afspelen om van elkaar te leren.
‘We kwamen er zo bijvoorbeeld achter dat de extra tijd voor als je bijvoorbeeld dyslexie hebt, per instituut verschilt. De een gaf twintig minuten extra, de ander dertig. Dat is natuurlijk niet eerlijk, dus dat trekken we dan gelijk.’
Een ander gespreksonderwerp voor het College van Examencommissies is toetsen. Hanneke: ‘Je ziet nu op veel faculteiten andere vormen van toetsen ontstaan, zoals programmatisch toetsen. Een student kan dan zelf zeggen: ik ben zover, ik heb alle opdrachten gedaan en heb mijn portfolio af, ik wil getoetst worden. Studenten kunnen dan op hun eigen tempo hun opleiding afmaken.’
De examencommissies wisselen hierover ervaringen uit, want wellicht werkt het op hun instituut ook wel, zo’n aanpak.
De examencommissies zijn ook bewakers van de examenkwaliteit. Hanneke: ‘Het diploma is natuurlijk het slotstuk van je opleiding. Daardoor weet je als student honderd procent zeker dat je diploma waarde heeft.’ Dat diploma heeft nog aardig wat voeten in de aarde: ‘We spreken opleidingsmanagers, studenten, docenten, en als college spreken we ook nog met het team diplomering, team certificering, mensen die de diploma’s moeten afdrukken en die ze klaarleggen. Zij krijgen lijsten met studenten die op voldoende staan, de examencommissie checkt ook of de punten die erop staan wel kloppen. We doen de allerlaatste eindcheck via een bepaalde procedure.’
Een andere naam op je examen
Steeds heeft de examencommissie als doel om studenten te beschermen, zodat die zo goed mogelijk in staat zijn om onderwijs te volgen. Maar soms is dat ingewikkeld. Hanneke: ‘Ik herinner me een gesprek over wat er op diploma’s kan worden aangepast: “Ben in transitie geweest, ik heb nu een nieuwe naam”. Hoe kunnen we een student tegemoet komen, kunnen we daarmee uit de voeten? Wat mag je aanpassen op een diploma en wat niet? Als in de gemeentelijke basisadministratie je oude naam nog staat, is het lastig. Toch kijken we dan wat we kunnen doen om de student tegemoet te komen. We hebben in dit geval nog niks besloten. Op dit moment maakt de HU daar beleid voor en dat volgen wij als examencommissies.’
Of, ander voorbeeld: ‘Sommige studenten hebben een bindend studieadvies, maar net te weinig punten gehaald. Dan willen we zo’n student eigenlijk niet naar huis sturen en hebben we een gesprek met een student. Vaak vinden we dan dat die het gewoon moet kunnen halen.’
Toch kan een examencommissie ook streng optreden. Fouad L, de dader van de aanslag van vorige week in Rotterdam, kreeg zijn bul niet van de examencommissie. Er waren teveel zorgen over of hij met zijn psychische problemen geschikt zou zijn als arts. Dus vroeg de examencommissie om een psychologisch onderzoek. Dat soort situaties heeft Hanneke nog nooit aan de hand gehad en zou ze zich op de HU ook niet goed kunnen voorstellen. ‘In bijna alle opleidingen wordt al getoetst op zogenaamde soft skills, sociale vaardigheden die je in staat stellen om straks je vak goed uit te oefenen.’ Ze herhaalt het nog maar een keer: ‘We zijn er dus juist om de rechten van studenten te beschermen!’
