Saskia van Laar en Alard Joosten, van De Docentenacademie voor effectief onderwijs, geven tips voor beter lesgeven. Ditmaal Saskia van Laar over slecht-nieuws-gesprekken.
Rode vlekken krijgt de auditor in haar nek zodra we één van haar beoordelingen ter discussie stellen. Als De Docentenacademie hebben wij een audit, in ons geval door het Centraal Register Kort BeroepsOnderwijs (CRKBO). Net zoals ieder opleiding, moeten ook wij een soort van Kritische Reflectie inleveren en worden ook wij hier grondig op bevraagd. Als auditor doet zij haar werk secuur en ik realiseer mij direct hoe spannend beoordelen eigenlijk is.
Als beoordelaar weet je dat de ander alleen maar wil slagen en dat van de uitslag ook nog eens veel afhangt. Voordat je het weet, beland je in een discussie, verslechtert de relatie en leidt het misschien wel tot een klacht. Herkenbaar als docent? Hoe geef je een student een negatieve beoordeling die leidt tot acceptatie met behoud van de relatie?
Ten eerste helpt het natuurlijk om goed te weten wat de criteria zijn waarop je een student beoordeelt en waarom die zo zijn gesteld. Waarom is helder taalgebruik in een rapport bijvoorbeeld zo belangrijk? Studenten moeten leren schrijven op een manier zodat lezers van de tekst deze in één keer kunnen begrijpen. Hoe beter je dit criterium kunt toelichten, hoe groter de kans op acceptatie.
Daarnaast is het belangrijk om je te realiseren dat een negatieve beoordeling vaak simpelweg slecht nieuws is voor een student. Studenten willen natuurlijk maar één ding: slagen. De student wil door, denkt zelf dat hij het goed heeft gedaan en hij heeft geen behoefte aan extra werk. Alles wat toch die richting op gaat is voor hem ongewenst. Wanneer je dit onthoudt, is de oplossing om de vier stappen van een slecht-nieuws-gesprek toe te passen.
Hoe je dat doet?
1. Deel de klap uit: geef de negatieve beoordeling zonder omhaal, kort en duidelijk. Vragen als ‘wat vind je er zelf van?’ nodigt de student uit zichzelf ‘op te hangen’. Dat is onnodig omslachtig wanneer jij al weet dat hij of zij niet is geslaagd en kan slecht uitpakken voor de relatie. Kom dus direct ter zake. Dan kun je daarna je tijd gebruiken voor de volgende stappen.
2. Wees een KOE: houd je Kaken Op Elkaar nadat je de klap hebt uitgedeeld. Doel is dat je student kan reageren op het slechte nieuws. Wat doet het hem of haar? Wat gaat er in hem of haar om?
3. Vang de klap of de emotie op. Dus: ‘Ik zie en hoor dat je boos/teleurgesteld/geschrokken bent en de beoordeling uit de lucht komt vallen.’ Herhaal zoveel mogelijk dezelfde woorden als de student. Dan voelt hij zich gehoord. Blijf dit doen totdat de student rustiger is geworden en je samen kunt kijken naar hoe verder.
4. Zoek naar oplossingen. Hiervoor helpt het wanneer je concreet toelicht waarom de beoordeling negatief uitpakt en waarom dit belangrijk is. Daarna kun je met elkaar kijken wat vervolgstappen zijn. Laat hierbij vooral de student zelf zoeken naar mogelijkheden. Zo blijft hij verantwoordelijk en hoef jij hooguit met wat suggestieve vragen als: ‘Heb je hier weleens aan gedacht?’ de student op het goede spoor te zetten.
Negatief beoordelen is misschien niet je favoriete bezigheid als docent, maar wel één van de belangrijkste om onder meer het niveau van jouw studenten te waarborgen.
Heb jij nog aanvullende tips? We horen het graag.
P.S.: Gelukkig kwamen wij door de audit heen en zijn wij nu CRKBO-geaccrediteerd.
Alard Joosten en Saskia van Laar zijn eigenaren van De Docentenacademie. De Docentenacademie voor effectief onderwijs traint en begeleidt docenten en docententeams binnen het hoger onderwijs in les- en begeleidingssituaties. Zie voor verdere informatie: www.dedocentenacademie.nl
