De hogescholen en universiteiten steunen het plan van staatssecretaris Van Bijsterveldt van OCW om de exameneisen in het voortgezet onderwijs te verzwaren. Ze had nog best wat strenger mogen zijn.
Volgens de huidige examenregels kunnen leerlingen hun diploma halen met geen enkele voldoende voor het centraal schriftelijk examen. Ze mogen hun onvoldoendes namelijk compenseren met de resultaten van hun schoolexamen. De staatssecretaris geeft critici gelijk dat de geloofwaardigheid van het diploma daardoor in het geding is. Ze stelt daarom voor dat vanaf het schooljaar 2011-2012 alleen leerlingen slagen die gemiddeld een voldoende halen – ten minste een 5,45 – voor het centraal schriftelijk examen.
Bovendien mogen ze op hun eindlijst hooguit één onvoldoende hebben voor de basisvakken Nederlands, Engels en wiskunde. Havisten met het examenprofiel cultuur & maatschappij, waarin wiskunde niet verplicht is, moeten alleen voor Engels of voor Nederlands een voldoende scoren. Ze verwacht dat de aansluiting met het hoger onderwijs daarmee verbetert en dat het vertrouwen in het diploma beter is gewaarborgd.
De voorgestelde maatregel blijft niet zonder gevolgen. Het Cito heeft uitgerekend dat het aandeel gezakte havisten en vwo’ers theoretisch zou kunnen toenemen van 6,4 naar 12,6 procent. Dit percentage zal echter lager uitvallen, verwacht het Cito, omdat leerlingen en docenten zich aanpassen aan de nieuwe eisen.
Universiteitenvereniging VSNU vindt dat de staatssecretaris nog wel een stapje verder had mogen gaan. De drie basisvakken zijn zo belangrijk voor het vervolgonderwijs dat ze eigenlijk alle drie met een voldoende afgesloten moeten worden. Daarmee schaart de VSNU zich achter het advies dat de Onderwijsraad vorig jaar uitbracht en dat door minister Plasterk linea recta naar de prullenbak werd verwezen. Hij verwachtte dat zeker de helft van de scholieren dan geen diploma zou halen. Het Cito becijfert nu dat een kwart van de examenkandidaten van vorig jaar onder die voorwaarden zou zijn gezakt.
De HBO-raad is positief over de strengere exameneisen, maar vindt wel dat er overgangsmaatregelen moeten komen voor leerlingen die vóór 2012 aan een hbo-opleiding beginnen. Ook zou de staatssecretaris geen duidelijke oplossing bieden voor leerlingen met het havo-examenprofiel cultuur & maatschappij, waarin wiskunde niet verplicht is. HBO-raadvoorzitter Terpstra vindt dat er voor hen ten minste een apart programma rekenvaardigheid moet komen. De staatssecretaris houdt het in haar brief aan de Kamer bij de summiere mededeling dat voor deze groep havisten ‘wel de toetsing van rekenen geborgd zal worden’. De HBO-raad verwacht dat in de Tweede Kamer duidelijk zal worden wat dit precies betekent.
De soms grote verschillen tussen de cijfers van het centraal schriftelijk examen en het schoolexamen zijn een ander punt van zorg van de staatssecretaris. Die verschillen duiden volgens haar op te makkelijke schoolexamens. Als gewaarschuwde scholen daar niets tegen ondernemen kan de Onderwijsinspectie adviseren om de schoolexamens door de staatsexamencommissie te laten afnemen. Scholen waar het gemiddelde verschil met het centraal schriftelijk groter is dan één punt, zijn het eerst aan de beurt.
