Henk Penseel was (onder andere) docent aan de HU en blogt sinds 2010 voor de Trajectum-site. Ditmaal over het bijbrengen van normen en waarden, ook na de basisschool.
Oud minister-president Jan Peter Balkenende had het als CDA-lijsttrekker in 2002 al over het belang van normen en waarden. De overige politieke partijen vonden dit toen een wat oubollig standpunt. Maar het belang ervan is iets wat nu breder gedragen wordt. Met ‘iets’ worden dan wel de westerse normen en waarden bedoeld. Daar valt eerwraak niet onder, of het mogen liegen om je familie te verschonen. Twee voorbeelden die nog wel eens voorkomen in de Turkse of Marokkaanse gemeenschap.
Normen en waarden kwamen ook aan de orde in Zomergasten tijdens het interview van Thomas Erdbrink met premier Mark Rutte. Een filmpje werd vertoond waarin NOS-verslaggever Robert Bas verslag probeert te doen van een demonstratie van Erdogan-aanhangers in Rotterdam, dat hem uiteindelijk onmogelijk wordt gemaakt.
Rutte voelde pure woede na het zien van die beelden en sprak met afschuw over ongeveer twintig procent van de Nederlanders van Turkse afkomst. “Dat zijn geen Turkse Nederlanders, dat zijn Turken in Nederland. Pleur op, zou ik in plat Haags zeggen,” aldus Rutte. “Met onze normen en waarden is het alles of niets, het is geen cafetariamodel. We moeten op een normale en beschaafde manier met elkaar omgaan.”
Onze zuilencultuur die na de Tweede Wereldoorlog afgesleten is tot een paaltjescultuur, is nog terug te vinden bij de omroepverenigingen en in ons onderwijs. Maar de christelijke NCRV werkt inmiddels al broederlijk samen met de katholieke KRO. Op typische katholieke middelbare scholen met dito namen als het St. Vituscollege of christelijke middelbare scholen als het Willem de Zwijgercollege word je ongeacht je geloof toegelaten. Al zijn er nog zogenaamde pure ‘geloofsscholen’ die nog met een gebed beginnen. Volgens columniste Aleid Truijens (Volkskrant, 03.09.16) moeten we het verzuilde onderwijs afschaffen, omdat dit de integratie van allochtone leerlingen tegenhoudt.
Ik heb lesgegeven op een openbare basisschool in de Indische buurt in Amsterdam, die van een ‘witte school’ geleidelijk veranderde in een ‘zwarte school’. Geleidelijk betekent hier: in enkele decennia. Onze verworvenheden zijn tot stand gekomen in enkele eeuwen.
In het artikel ‘Hoe krijgt Nederland excellent onderwijs?’ (Vrij Nederland, 18-06-16) pleit hoogleraar onderwijskunde Femke Geijsel ervoor dat docenten niet alleen leren onderwijzen, maar ook leren opvoeden. Van oudsher doen leerkrachten dit op de basisschool, maar het blijkt daarna ook nog nodig, misschien meer op het vmbo dan op een hogeschool. Opvoeden gebeurt thuis èn op school. Dat behelst het bijbrengen van normen en waarden, het liefst wel ‘de onze’.
