Tentamens leren is makkelijker als de lesstof aansluit op wat studenten al weten. Maar wie lastige rijtjes moet stampen of de namen van alle handbotjes wil onthouden, kan beter absurde associaties maken.
Informatie wordt goed opgeslagen in de hersenen als die óf aansluit bij al bestaande kennis óf juist in tegenspraak is met wat mensen al weten. Dat blijkt uit het onderzoek waarop Marlieke van Kesteren eind maart aan de Radboud Universiteit promoveert. 'Als studenten iets moeten leren wat totaal geen relatie heeft met hun voorkennis, kunnen ze het best heel rare en onlogische associaties maken. Dan creëer je als het ware tegengestelde informatie.'
Geheugenkampioenen die lijsten met honderden woorden kunnen onthouden, linken elk woord bijvoorbeeld aan objecten in een huis waar ze in gedachten doorheen lopen. Hoe idioter het object (denk aan basketballer Michael Jordan met vleugels), hoe beter ze woorden blijken te kunnen onthouden.
Van Kesteren maakte hersenscans van groepen studenten die feitjes moesten onthouden of juist terughalen. Daaruit blijkt dat informatie die aansluit bij bestaande voorkennis, in een ander hersengebied wordt opgeslagen dan compleet nieuwe gegevens. Dat heeft gevolgen voor de manier waarop hersenen die categoriseren: wat bekend klinkt wordt in grote lijnen opgeslagen, terwijl nieuwe informatie veel gedetailleerder wordt onthouden.
Voor alle feitjes een ezelsbruggetje maken, werkt dus niet. 'Dan raken je hersenen als het ware oververhit door al die details', aldus Van Kesteren. 'De beste strategie is om voor je begint met leren op te schrijven wat je al weet over het onderwerp. Zo activeer je het hersengebied dat nieuwe kennis in een bestaand schema kan inpassen. Voor de rest kun je dan ezelsbruggetjes maken.'
Ook docenten krijgen een tip van de promovenda: 'De meesten doen dit allang, maar het blijkt echt nuttig te zijn om voor aanvang van het college even kort te herhalen wat er in de vorige colleges is besproken.'
En maakt het voor het cijfer nog iets uit of je de avond tevoren begint met leren of dat je wat eerder in de boeken duiken? Daar heeft Van Kesteren geen onderzoek naar gedaan. Toch heeft ze een advies: 'Als je alleen je tentamen wil halen, maakt het niet zo veel uit. Maar als je die informatie twee weken later wil gebruiken om nieuwe kennis beter te kunnen onthouden, zal je echt op tijd moeten beginnen.'
