Hoe blokkeer je een snelweg? En hoe breng je klimaatrechtvaardigheid onder de aandacht? Studenten van de HU-minor De Staat van de Wereld krijgen een spoedcursus activisme tijdens een themadag op de Bolognalaan.
Extinction Rebellion en Milieudefensie verzorgen ieder één workshop. De opkomst is bescheiden – ongeveer tien studenten bij XR en iets meer bij Milieudefensie – maar de aandacht is groot. Wie denkt dat de actiegroepen voor eigen parochie spreken, heeft het mis.
De minor De Staat van de Wereld vraagt studenten om zich een half jaar lang te verdiepen in een onderwerp naar keuze. Daarnaast is er wekelijks een themadag. Vandaag staat actievoeren op het programma.
Hoe blokkeer je een snelweg?
Extinction Rebellion-woordvoerder Puk van Noort geeft praktische tips: klem je benen en armen goed in elkaar. Ze wijst vier studenten aan. ‘Kom, we gaan het naspelen.’ Lachend nemen de studenten plaats op de grond, hun ledematen stevig verstrengeld. Van Noort wijst een paar anderen aan. ‘Jullie zijn de politie, probeer ze maar af te voeren.’
Vooraf legt ze uit dat de politie niet zomaar alles mag doen. ‘Volgens de Arbowet mogen ze in hun eentje niet meer dan 25 kilo tillen.’ Eén student mag blijven zitten en de ‘demonstranten’ aanmoedigen met gezang. Hij kijkt ongemakkelijk, maar Van Noort helpt hem op weg. Ze klapt in haar handen: ‘You are not alone, you are not alone!’ Aarzelend valt hij in. Onder luid gelach slepen de ‘agenten’ de eerste demonstrant weg. Die mag nu meezingen.
‘Het is nu grappig, maar in het echt sta je tegenover gewapende agenten. Die zijn minder lief dan wij,’ zegt Van Noort als iedereen weer op zijn stoel zit. Een student steekt zijn hand op. ‘Zijn alle agenten dan klootzakken, of zijn sommigen ook supportive?’
‘Het zijn allemaal klootzakken, sommige zijn supportive klootzakken. Anders kies je dat beroep niet,’ antwoordt Van Noort. ‘Als ze de avond ervoor er niet op mochten van hun vrouw zijn ze chagrijniger. Het zijn ook gewoon mensen met een kutleven.’
Rebellie
Van Noort schetst de ernst van klimaatverandering en legt uit hoe Extinction Rebellion inspiratie haalt uit Mahatma Gandhi, die zich verzette tegen het kastensysteem in India, en Rosa Parks, de burgerrechtenactiviste die weigerde haar zitplaats af te staan aan witte passagiers in de jaren zestig. Wat haalt XR daar uit? ‘Een klein wetje overtreden om een groter onrecht aan te kaarten.’
Maar op de PowerPoint verschijnt in rode koeienletters een disclaimer. ‘Ik ben een wit mens. Extinction Rebellion is overwegend knetterwit. Deze mensen riskeerden hun leven, wij komen er hoogstens met een gebroken pols vanaf.’
‘XR komt meestal negatief in het nieuws. Ik wil hun kant van het verhaal horen.’ Een student vertelt waarom hij de workshop volgt. Anderen willen juist leren hoe ze in actie kunnen komen.
Klimaatrechtvaardigheid: wie betaald de prijs?
Een paar lokalen verderop hopen studenten antwoord te krijgen op vragen als: ‘Hoe kan ik bijdragen?’ en ‘Hoe vertel je het verhaal aan opkomende landen?’
Anita Zijdemans (trainingscoördinator Milieudefensie) en Lisette Brouns (docent sociale wetenschappen, UU) verzorgen de workshop over klimaatrechtvaardigheid van Milieudefensie.
De deelnemers krijgen rode cijfers voorgeschoteld: als we het Parijsakkoord niet halen, kantelt het klimaat op een kritiek punt. Een documentaire fragment uit Zuid-Afrika toont de politie die ‘watermisbruikers’ opspoort. Een man die zijn auto wast, vlucht. Ondertussen kan het water in een luxe hotel over de badrand stromen. De conclusie? Klimaatverandering raakt ons allemaal, maar arme mensen van kleur – vooral vrouwen – in het mondiale zuiden het hardst.
Nederland maakt wel verschil
De studenten blijven niet stilzitten. Ze schuifelen door het lokaal bij stellingen als ‘Nederland is te klein om verschil te maken.’ Links voor eens, rechts voor oneens. Twee eenzame zielen staan aan de ‘eens’-kant.
‘Fout’, stelt Brouns. Cijfers verschijnen op het scherm. ‘De rijkste 10 procent veroorzaakt 52 procent van de uitstoot.’ Om de ongelijkheid tastbaar te maken, haalt ze haar eigen salaris erbij. ‘Ik verdien 12,7 keer meer dan het mondiale gemiddelde, maar 2,6 procent is rijker dan ik wereldwijd. Dus wil je die 52 procent aanpakken, dan moet je bij de rijkste 10 procent zijn. En dat is Nederland’
Student Bart van Doorn luistert aandachtig. ‘Het is vrij veel informatie,’ zegt hij. Waarom deze workshop en niet die van XR? ‘Ik ben geen fan van snelwegen blokkeren en mensen van hun werk afhouden. Maar op het Malieveld staan? Prima.’ En gaat hij nu in actie komen? Hij lacht. ‘Dat laat ik toch liever aan anderen over.’
