Pien van Gennip liep als vierdejaars student stage bij de GGD. Het opende haar de ogen. En: het is niet onwaarschijnlijk dat ze er straks weer aanklopt, mét diploma in de hand. Dat klinkt niet zo bijzonder, maar stagelopen bij de GGD is relatief nieuw. Haar docent Betty Bakker vertelt waarom, hoe en wat.
Docent Verpleegkunde Betty Bakker zorgde er met haar collega’s voor dat er inmiddels 24 verpleegkunde studenten per jaar stage lopen bij de GGD. Waarom dat noodzakelijk is vertelt ze vol vuur en humor.
Bakker: ‘Nadat ik 33 jaar in de thuiszorg had gewerkt kwam ik terecht bij de GGD. Daar werd geheel anders omgesprongen met stageplaatsen dan in de thuiszorg. Medewerkers mochten zelf aangeven of ze ruimte hadden voor stagiaires. En er was alleen plaats voor vierdejaars stagiaires. Zonde, vond ik dat.’
De GGD en verpleegkunde sluiten een pact
Bakker ging lesgeven op Hogeschool Utrecht en haar klas bleek vaak uit een bonte verzameling van opleidingen te bestaan: Fysiotherapie, Verpleegkunde, Social Work, Pedagogiek. ‘”Wat is het mooi dat deze mensen elkaar hier leren kennen,” dacht ik. ‘En wat zou het mooi zijn als ze elkaar tijdens een stage ook tegen het lijf lopen.”’
Na veel mails, telefoontjes, vergaderingen en gesprekken was het zover. Zowel derde als vierdejaars Verpleegkunde lopen nu stage bij de GGD, ieder half jaar een nieuwe lichting. Niet alleen in de jeugdgezondheidszorg, zoals voorheen vaak het geval was, maar ook binnen andere afdelingen.
Waarom het nodig is dat studenten binnen de GGD stage lopen? Bakker: ‘De meeste studenten willen naar het ziekenhuis. Je denkt aan verpleegkunde en ziet meteen de bedden voor je. Maar het is goed dat ze andere sectoren leren kennen.’
De wonderenwereld van de GGD
De GGD, wat doe je daar eigenlijk, behalve coronavaccinaties krijgen? Bakker lacht. ‘Ja, de GGD staat nu in de belangstelling vanwege corona en de vaccinaties. Maar in principe draait alles er om collectieve preventie. Je hebt de afdeling jeugdgezondheidszorg, voor kinderen van nul tot en met achttien jaar en zelfs prenataal, denk aan kwetsbare zwangerschappen. Daar worden ouders ondersteund bij het opvoeden en opgroeien van hun kind.
Daarnaast heb je ook de afdelingen seksuele gezondheidszorg, reizigersvaccinaties, SOA en aidspreventie, infectieziektebestrijding, medische milieukunde, inspectie kinderopvang, tuberculosebestrijding en infectieziektebestrijding. De GGD wordt ook wettelijk ingeschakeld als er in een verpleeghuis een besmettelijke infectie uitbreekt.
Tekorten in de zorg – hoe een stage bij de GGD kan helpen
Uiteindelijk hoopt Bakker met deze nieuwe stages ook deels een einde te maken aan het vacatureprobleem. ‘Studenten staren zich nu blind op het ziekenhuis maar bij de GGD ziet het werk er totaal anders uit. Je werkt zelfstandig, je maakt je eigen planning en hebt soms een dijk van een verantwoordelijkheid. Ook hier is klinisch redeneren en onderzoekend vermogen van belang.’ Dat kan dus ook een reden zijn om voor verpleegkunde te kiezen.
‘Denk ook aan het huisbezoek bij een baby van twee weken. Onderdeel daarvan is het signaleren van mogelijke hartafwijkingen. Daarvoor moet ten minste het bovenlijf van de baby ontbloot zijn om een goede indruk te krijgen van ademhaling, borstkas en huidskleur. Op basis van anamnese en lichamelijk onderzoek besluit je soms ter plekke dat een verwijzing noodzakelijk is en bel je de huisarts. De kunst is dan je niet te laten afschepen met een “bel later maar terug.”‘
Gesprekken over vaccinaties, ook een goed voorbeeld. ‘Sommige ouders hebben hun redenenen om die prikken niet te laten zetten. Misschien twijfel je er zelf ook aan. Dan moet je sterk in je schoenen staan, want je werkt bij de GGD en die streeft naar een hoge vaccinatiegraad. Je leert verantwoordelijkheid nemen en je niet in de luren te laten leggen.’
Bron- en contactonderzoek hoort ook bij de GGD. Als je dat uitvoert moet je kunnen omgaan met boze mensen. Bakker: ‘Ja, wat dacht je? Als jij een winkel hebt en je moet al je klanten gaan bellen om te zeggen dat ze misschien besmet zijn? Dat zou jij ook niet graag doen, wel? Hetzelfde geldt voor SOA’s.’
Pien van Gennip liep stage, in haar vierde jaar
‘Ik moest tijdens mijn stage met drie andere studenten uitzoeken hoe het zou zijn om een vrijwillige GGD op te zetten, zoals je dat ook hebt met een vrijwillige brandweer. Daarvoor brachten we in kaart wat een vrijwilliger beweegt en hoe je hem het beste bereikt. We ontwierpen een manier om vrijwilligers op te trommelen om ze te laten vaccineren.
We bedachten ook een soort maatjesproject voor mensen die op de wachtlijst staan voor psychologische hulp en willen praten met een ervaringsdeskundige. En we ontwierpen een project ‘Zonder wonder gezonder’ om mensen te leren gezonder te leven vóór dat die mensen overgewicht en gezondheidsproblemen hadden.
Het was interessant om erover na te denken, maar gaandeweg hebben we eigenlijk het idee van die vrijwilligers toch losgelaten. De GGD biedt goede kwaliteit en dat wilden we graag hooghouden. Met vrijwilligers kwam die wens in het gedrang. We hebben overigens ook nagedacht over het grote aantal werknemers dat nu bron- en contactonderzoek verricht. Als zij straks mogen stoppen met dat werk, zouden we ze graag iets anders aanbieden. Dat onderzoeken we nog.
Ik ben nu vierdejaars en heb vaak stage gelopen waarbij ik vooral veel lichamelijk werk moest verrichten. Dat lag me maar ten dele. De GGD als werkgever is voor mij zeer interessant, ook omdat ik erg geloof in het belang van preventieve zorg. De stage heeft me daarin de ogen geopend.’
Begeleider Peter Boonstra
Peter Boonstra, van huis uit verpleegkundige, begeleidt de studenten van de HU bij de GGD en hij vindt dat ‘fantastisch’ om te doen. ‘Het valt me op dat de studenten ondernemend en zelfbewust zijn. Bovendien werken ze goed samen zodat degenen die minder in huis komen worden meegetrokken.’
Boonstra vindt ook dat de GGD wat onderbelicht is geweest bij de opleiding Verpleegkunde. ‘Het is een interessante werkgever, temeer omdat hij zo aan het veranderen is. Inwoners worden mondiger en je kunt niet zomaar je gezag doen gelden. Hoe krijg je iedereen medeverantwoordelijk voor een gezonde leefstijl, voldoende beweging en dergelijke? Het is een maatschappelijke functie waarbij je te maken krijgt met mensen van alle soorten inkomensniveaus. Dat stagiaires op zo’n zelfstandige manier kunnen helpen bij het oplossen van onze vraagstukken is uitstekend.’
Als er één schaap over de dam is
Op dit moment zijn het voornamelijk studenten Verpleegkunde die stage lopen bij de GGD. Als het aan Bakker ligt, volgen er meer opleidingen zoals Pedagogiek en Social Work. Is de HU uniek met deze stages? Redelijk. Zover bekend biedt alleen Fontys ze ook aan.
Pien van Gennip kan het iedereen aanraden. ‘Op deze manier bezig zijn met gezondheid wil ik graag blijven doen.’ Wellicht dat ze op een dag op haar beurt weer studenten zal begeleiden.
